ΧΙΠ ΧΟΠ ΚΑΦΕΝΕΣ: Συνεντευξη των Infinik, Ιωάννα και Wezrap

Συνέντευξη με τον Νίκο (Infinik), την Ιωάννα και τον Αλέξανδρο (Wezrap/Νεκροί από κούνια)

Συνέντευξη/Επιμέλεια: Ειρήνη Γαϊτάνου, Αναστασία Ματσούκα

Το k-lab έχει τη μεγάλη χαρά να παρουσιάζει τον Χιπ Χοπ Καφενέ, ένα σημαντικό εγχείρημα γύρω από το χιπ χοπ στα δυτικά προάστια της Αθήνας, που παράγει πολιτισμό και πολιτική, και κλείνει αυτές τις μέρες δύο χρόνια ζωής. Ο Καφενές λειτουργεί στον χώρο της Εργατικής Λέσχης Περιστερίου, αποφασίζει τα πάντα μέσα από συνέλευση, ενώ τα μαζέματά του, εκδηλώσεις, συναυλίες και όλα τα διαφορετικά event που διοργανώνει γίνονται κάθε Πέμπτη απόγευμα. Μας μιλούν ο Νίκος (Infinik), η Ιωάννα και ο Αλέξανδρος (Wezrap -μέλος της μπάντας/κολεκτίβας Νεκροί από κούνια).

Η Ιωάννα έχει μόλις τελειώσει τις σπουδές της πάνω στο marketing και είναι άνεργη, ενώ πέρα από το χιπ χοπ και τον ΧιπΧοπ Καφενέ ασχολείται και με το θέατρο. Ο Αλέξανδρος, κάνει ραπ, έχει τελειώσει την Καλών Τεχνών και με την μπάντα του έχουν κυκλοφορήσει το cd “H φάρσα των ζώων” ^σ.1 Ολόκληρο τον δίσκο μπορείτε να βρείτε εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=jvL4bBr9Awk&list=PLVBCmxYtOfySmVsgKzj2Bf0JglLtxJ1rK  ενώ ετοιμάζουν την καινούρια τους δουλειά. [Όταν μάλιστα του ζητήσαμε να μας περιγράψει τον εαυτό του μας είπε: “Ο Αλέξανδρος είναι ένα αθώο μικρό τυροπιτάκι που είχε μπει στην κατάψυξη και ξεπαγώνει. Κάνει ραπ και πουλάει πίνακες σε εύπορους παίζοντας τον καλλιτέχνη ελπίζοντας να πάρει πίσω λίγο από τον ηλίθια μοιρασμένο πλούτο, επειδή έτσι είναι ο κόσμος”]. Ο Νίκος, κάνει και αυτός ραπ, δουλεύει στον τομέα της πληροφορικής, ενώ μόλις κυκλοφόρησε την καινούρια του δουλειά “Το τέλειο έγκλημα” ^σ.2Ολόκληρο τον δίσκο μπορείτε να βρείτε εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=wStnR4ygDd8&index=1&list=PLMy_9YIf9MIB4INIGKKGEc16l-UKzHjvv.

Είναι και οι τρεις λίγο πριν τα 30 (ε, εντάξει, η Ιωάννα είναι μικρότερη!), και έτσι είχαμε την ευκαιρία, ξεκινώντας από τις μουσικές και τον Καφενέ, να συζητήσουμε για όλα όσα μας απασχολούν. Βρεθήκαμε μια Πέμπτη, λίγο πριν το live που είχαν διοργανώσει για εκείνη τη μέρα, συζητήσαμε πολύ ώρα, γελάσαμε πολύ και ζηλέψαμε το πολύ όμορφο κλίμα που υπάρχει μεταξύ τους, και που σίγουρα αντανακλά την κατάσταση που έχουν στήσει στον Καφενέ. Μας κάλεσαν όμως στα επόμενα που διοργανώνουν, στην ταράτσα της Εργατικής Λέσχης, και δώσαμε έτσι κι αλλιώς το πρώτο ραντεβού μας για το Σάββατο 9 Ιούλη, στις 20.00, στα γενέθλια του Καφενέ, στο μεγάλο live που διοργανώνουν στην πλατεία δημαρχείου του Περιστερίου.

Ερ.: Εισαγωγικά, πείτε μας λίγο τι είναι ο Καφενές και πώς ξεκίνησε;

Νίκος: Ο Καφενές ήταν μια προσπάθεια που ξεκίνησε εντελώς πρωτοβουλιακά, εντελώς στο μπαμ αλλά εξελίχθηκε σε μια αμεσοδημοκρατική συνέλευση. Όλο αυτό τον καιρό έχουμε κάνει μια σειρά από πράγματα, από λάιβ και παρουσιάσεις δίσκων και βιβλίων μέχρι κοκτέιλ πάρτι, τα οποία μπορούμε να πούμε ότι χαρακτηρίζονται από μια σχετική πρωτοτυπία. Αυτό στο οποίο θέλω να σταθώ για τον Καφενέ είναι πως αποτελεί μια ανοιχτή συνέλευση, μια ανοιχτή ομάδα όπου δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα για να συμμετέχει κάποιος (εκτός βέβαια από το να μην είναι φασίστας). Όλοι μαζί αποφασίζουμε τις δράσεις μας και τις υλοποιούμε.

Αλέξανδρος: Τα πράγματα έχουν ακριβώς όπως τα είπε ο Νίκος. Ο καφενές ξεκίνησε εντελώς στο μπαμ (το Μπαμ ήταν ένα σκυλάδικο στο Μπουρνάζι που πηγαίναμε με τα παιδιά -γέλια-). Στην πραγματικότητα η Ιωάννα κι εγώ είμαστε από τους πρώτους που ήρθαμε στον Καφενέ μετά τα παιδιά που το ξεκίνησαν. Επειδή ζούμε στη γειτονιά είχαμε έρθει σε μια εκδήλωση του Καφενέ και αμέσως μας δημιουργήθηκε ενδιαφέρον γι΄ αυτό που γινόταν στη γειτονιά μας. Δηλαδή για ένα χώρο που είχε ταυτόχρονα άμεση σχέση με το χιπ-χοπ και την πολιτική, το κοινωνικοπολιτικό στοιχείο μαζί και μέσα από το χιπ-χοπ. Τα τελευταία χρόνια, μέσα από καταστάσεις καθοριστικές για τη γενιά μας και για όλη την κοινωνία, μέσα από στιγμές με μνημόνια, καταστολή, θάνατο ειδικά μετά το Δεκέμβρη του 2008, αποκτήσαμε σιγά-σιγά μια δική μας συνείδηση κοινωνική, πολιτική, ταξική. Βρήκαμε λοιπόν μέσα στον Καφενέ, σε αυτή τη μουσικοπολιτική συλλογικότητα, ένα κοινό τόπο. Το σίγουρο ήταν ότι θα υπήρχαν διαφωνίες και το στοίχημα ήταν να υπερβούμε τα όποια εμπόδια εμφανίζονται όταν οι άνθρωποι πάνε να κάνουν κάτι μαζί, ειδικά όταν πρόκειται για συλλογικότητες που έχουν κοινωνική και πολιτική παρέμβαση. Και φυσικά, πολύ καθοριστικός στη συνέχεια ήταν και ο θάνατος του Παύλου, σε άλλη ηλικία και με άλλα μυαλά, που συνέβαλε παρά πολύ στην απόφαση να φτιαχτεί ο Καφενές στη γειτονιά μας.

Ιωάννα: Εγώ ήρθα εξαιτίας του Αλέξανδρου αρχικά στον Καφενέ (η Ιωάννα και ο Αλέξανδρος είναι αδέρφια), σε μια συζήτηση για τον Παύλο. Το γεγονός της δολοφονίας του ήταν ένα σημαντικό χτύπημα και για μένα αλλά και για τους υπόλοιπους που είμαστε εδώ, το οποίο με κάποιο τρόπο μας ένωσε. Άρχισα να έρχομαι τις Πέμπτες και όταν αρχίσαμε να αναπτύσσουμε σχέσεις με τα υπόλοιπα παιδιά κατάλαβα πως, παρά το ότι ήμασταν πολύ διαφορετικοί μεταξύ μας, βρίσκαμε κοινά μονοπάτια. Δεν είχα ξαναυπάρξει σε κάτι ανάλογο τόσο ενεργά και ένιωθα κάπως σαν “τη μύγα μέσα στο γάλα”, αλλά τα τελευταία δύο χρόνια που συμμετέχω, και αφού είδα τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η συνέλευση και τον σεβασμό που υπάρχει σε όλα τα μέλη του και τον τρόπο με τον οποίο λύνουμε ακόμα και τις διαφωνίες μας, το αποτέλεσμα είναι πολύ θετικό.

Ερ.: Πέρα από το ότι η δολοφονία του Παύλου Φύσσα ήταν μια από τις αφορμές για να φτιαχτεί ο Καφενές, πώς έχει επηρεάσει η δολοφονία αυτή τους ανθρώπους που εμπλέκονται στη συγκεκριμένη μουσική σκηνή και όσους ακούνε τη μουσική αυτή;

Αλέξανδρος: Πριν από τη δολοφονία του Παύλου είχαν υπάρξει δολοφονίες μεταναστών με ρατσιστικά κίνητρα, όμως η δολοφονία του Παύλου ήταν καθοριστική. Όχι επειδή ήταν Έλληνας όπως εμείς (άλλωστε δεν με ενδιαφέρει να μιλήσω ως Έλληνας), αλλά επειδή ήταν ένας hip-hoper, ένας άνθρωπος που κινούμασταν στους ίδιους μουσικούς χώρους και όταν κάποιος γράφει μουσική και στίχους όπως εσύ, τον νιώθεις πολύ κοντά. Οπότε αυτή η δολοφονία έπεσε πολύ πιο βαριά, με μεγαλύτερη ορμή πάνω μας. Εμείς ως χώρος και συλλογικότητα είχαμε αρχίσει ήδη από το ’12, που ξεκίνησε να βγαίνει στην επικαιρότητα η Χρυσή Αυγή και να αποκτά κεντρικό έρεισμα, να καταλαβαίνουμε το πρόβλημα, όμως ο θάνατος του Παύλου σόκαρε και τον πιο σκληροτράχηλο MC σ’αυτή τη χώρα και τους άγγιξε όλους ανεξάρτητα από το που κινούνταν πολιτικά. Μας κατέστησε σαφές ότι ο φασισμός είναι εδώ και κινδυνεύουμε όταν εκφραζόμαστε όπως θέλουμε και όπως απαιτεί η ελευθερία της έκφρασης που προωθούμε μέσα από τη μουσική μας. Δημιούργησε άλλα αντανακλαστικά σε όσους ασχολούνται με το χιπ χοπ, για το φασισμό σαν μια κατάσταση που έχει έρθει για να βρει πάτημα σε αυτή τη χώρα. Με άλλα μυαλά θα σκέφτονταν ο κόσμος του χιπ χοπ αν δεν είχε δολοφονηθεί ο Παύλος, αν και το χιπ-χοπ είχε από την αρχή αντιρατσιστικό και αντιφασιστικό στίγμα.

Ιωάννα: Εγώ όταν έμαθα για τη δολοφονία του Παύλου, το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν ότι αυτό θα μπορούσε να έχει συμβεί στον Αλέξανδρο. Όπως και όταν δολοφονήθηκε ο Γρηγορόπουλος είχα βάλει εμένα στη θέση του, γιατί ήμασταν ακριβώς στην ίδια ηλικία. Η δολοφονία του Παύλου αφύπνισε πάρα πολύ κόσμο και είχε σημασία και το πώς έγινε. Ήταν η απόδειξη για όσο κόσμο δεν πίστευε πως η Χρυσή Αυγή είναι νεοναζί. Και ήταν μια βόμβα όχι μόνο για τη χιπ χοπ σκηνή αλλά για ανθρώπους κάθε μουσικής σκηνής, ηλικίας κλπ.

Νίκος: Το επόμενο πρωί μετά τη δολοφονία, όταν ξύπνησα και άνοιξα το κινητό, βρήκα διάφορες κλήσεις από διαφορετικούς μεταξύ τους ανθρώπους και κατάλαβα ότι έχει παίξει μαλακία. Ο πατέρας μου μου είπε για τη δολοφονία και με ρώτησε αν τον ήξερα. Και αμέσως σκέφτηκα ότι το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και σε άλλους. Αλλά χάρηκα που από την πρώτη στιγμή υπήρξαν τα  σωστά αντανακλαστικά. Είχε σημασία που πολλοί βγήκαν και μίλησαν, γιατί θα μπορούσε ο καθένας να κλειστεί και να μην δέχεται να παίξει στις συναυλίες, για παράδειγμα. Το ότι βγήκε διάφορος κόσμος να στηρίξει τις αντιφασιστικές κινητοποιήσεις ήταν θετικό αντανακλαστικό.

Από εκεί και πέρα, λόγω της στάσης που είχαν από την πρώτη μέρα αρκετοί χιπ χοπάδες, πιστεύω ότι το κίνημα αγκάλιασε περισσότερο το χιπ χοπ. Τότε αρχίσαμε πχ. να βλέπουμε συναυλίες αλληλεγγύης που ήταν καθαρά χιπ χοπ, ενώ συνήθως παλιότερα θα έβλεπες άλλα είδη μουσικής. Επίσης, πολύς κόσμος ζυμώθηκε μέσα από όλο αυτό και δόθηκε η δυνατότητα να ανοίξεις διάλογο. Δεν θεωρώ πως υπάρχει ακριβώς κάποιο κεκτημένο, αλλά μας δίνεται η δυνατότητα να λέμε στον καθένα πως ο Παύλος έκανε αυτά και το δολοφόνησαν. Εσύ τι θα κάνεις; Τι θα λες; Είναι μια σημαία που πρέπει να κρατηθεί μέσα στο χιπ χοπ, χωρίς να σημαίνει πως η μάχη έχει τελειώσει, γιατί μπορεί να πάρει και άλλες μορφές στο μέλλον. Πολύ εύκολα μπορεί να εμφανιστεί ένα μοντέλο κοινωνικού κανιβαλισμού σε μερικά χρόνια αν συνεχιστεί η κατάσταση αυτή, υποβάθμισης των ζωών μας, όπως γίνεται και στα γκέτο πολλές φορές. Άρα η δολοφονία του Παύλου ήταν στιγμή ταυτόχρονα για το κίνημα να αγκαλιάσει το χιπ χοπ και για το χιπ χοπ να εκφραστεί πιο πολύ με πολιτικούς και κινηματικούς όρους.

Ερ.: Θεωρείτε ότι το χιπ-χοπ έχει πιο κινηματικά και ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά σε σχέση με άλλες μουσικές σκηνές;

Ιωάννα: Νομίζω ναι, από τη ρίζα του. Υπάρχουν, βέβαια, και εξαιρέσεις, αλλά το χιπ-χοπ ειδικά σε περιπτώσεις όπως οι Καφενέδες είναι πολιτικό. Μέσα στα τραγούδια τους, σε όλα αυτά που θέλουν να μεταφέρουν και να βγάλουν από μέσα τους εκφράζουν το τι περνάμε κάθε μέρα σε αυτή την κοινωνία που ζούμε, και στην οποία πεθαίνει ο Παύλος, ο Γρηγορόπουλος, ο Χασάν, γίνονται πράγματα που είναι τρελά.

Αλέξανδρος: Βέβαια, δεν λέμε ότι εμείς από τους Καφενέδες έχουμε έρθει να δείξουμε πως γίνεται το σωστό, πολιτικό χιπ-χοπ, για να μην παρεξηγηθούμε. Υπάρχουν άνθρωποι που λένε ότι δεν κάνουν πολιτικό χιπ-χοπ, αλλα στην πραγματικότητα αυτό που κάνουν είναι βαθιά πολιτικό (και αυτό είναι γενικότερο φαινόμενο). Για εμένα το σημαντικό δεν είναι ότι κάνουμε πολιτικό χιπ-χοπ, αλλά το ότι απαρτίζουμε αυτή τη συλλογικότητα και τυχαίνει να είμαστε ραπάδες. Από τη στιγμή που είμαστε σε αυτή τη συλλογικότητα κάνουμε και άλλα πράγματα και δεν προβάλουμε απλά τον εαυτό μας μέσα από το χιπ χοπ. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική διαφορά για εμάς.

Νίκος: Θα ξεκινήσω με μια βασική παραδοχή. Η άποψή μου για το τι χαρακτήρα έχει το χιπ χοπ, είναι κάτι ανάμεσα σε αυτό που είπαν η Ιωάννα και ο Άλεξ. Δεν πιστεύω ότι είναι από τη φύση του αντιρατσιστικό ή αντιφασιστικό, αλλά έχει μια αντιρατσιστική και αντιφασιστική τάση επειδή είναι μια λαϊκή μουσική και καταλήγει συνήθως να παίζει αυτό το ρόλο. Δεν είμαι, για παράδειγμα, σίγουρος ότι ισχύει το ίδιο για το χιπ χοπ στην Πολωνία, αλλά επειδή ακριβώς έχει μια σύνδεση με τους δρόμους, όταν οι δρόμοι έχουν μια συγκεκριμένη πολιτική φόρτιση, αντίστοιχη φόρτιση παίρνει εύκολα και το χιπ χοπ.

Ερ.: Η διαδικασία του Καφενέ είναι αφενός συλλογική και αφετέρου σηματοδοτεί και μια σταδιακή πολιτικοποίηση και σύνδεση με τα κινήματα όπως φαίνεται από τις πρωτοβουλίες που παίρνετε. Η δική σας συμμετοχή στον καφενέ βοήθησε στην προσωπική σας πολιτικοποίηση;

Αλέξανδρος: Θα ήθελα εδώ με αυτή την αφορμή να μιλήσω για ένα θέμα που θεωρώ πολύ σημαντικό. Πλέον στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετοί πολιτικοί κρατούμενοι, και αυτό πιστεύω ότι επηρεάζει όλο και περισσότερο κινηματικό κόσμο. Που βλέπει πλέον τις επιπτώσεις να τις βιώνουν κάποιοι άνθρωποι, με το μεγαλύτερο δυνατό κόστος. Οι άνθρωποι αυτοί βρέθηκαν στα μπουντρούμια ρισκάροντας την ελευθερία τους για ελευθεριακές ιδέες κ πανανθρώπινες αξίες. Πρακτικά είναι οι αιχμάλωτοι ενός ανελέητα βίαιου συστήματος που επιτίθεται σε κάθε συνειδητοποιημένο και μη άνθρωπο, επιφυλάσσει εξοντωτικές φυλακίσεις για όσους “λοξοδρομούν” είτε λόγω φτώχειας, κακής ζωής (που ρατσιστικά συνδέεται συχνά με την καταγωγή ενώ προκύπτει από την λειτουργία του συστήματος), είτε πρόκειται για αγωνιστές που συνειδητά δε του αναγνωρίζουν το μονοπώλιο της βίας και του την επιστρέφουν σε πρωτόλεια μορφή, ενώ σε φασίστες, πλούσια λαμόγια και μεγαλομαφιόζους δείχνει μια απροκάλυπτη, μητρική θα λέγαμε, επιείκεια. Για άλλους ανθρώπους που απλά παλεύουν όλη μέρα για το μεροκάματο ή είναι άνεργοι, που στα μέρη μας είναι πλειοψηφία, οι ”φυλακές” είναι το οικονομικό αδιέξοδο, οι μηδενική προοπτική στη ζωή τους και τη ζωή των παιδιών τους, παρά τη σκληρή προσπάθεια και τους κόπους τους, που καρπώνονται τα μεγάλα αφεντικά. Και, απ’ ότι έχουμε καταλάβει, το μέλλον επιφυλάσσει περισσότερο φασισμό.

Ιωάννα: Εμένα με βοήθησε ξεκάθαρα, γιατί μπόρεσα να αντιληφθώ πράγματα που διαφορετικά θα ήταν πολύ δύσκολο, μπόρεσα να συζητήσω πάρα πολύ και όταν είσαι σε μια συλλογικότητα με τόσο διαφορετικό κόσμο είναι πιο εύκολο να ανοίξει το μυαλό σου. Στην πρώτη εκδήλωση που είχα παρακολουθήσει μίλησα στη συζήτηση, ενώ δεν ήμουν συνηθισμένη και είναι πολύ σημαντικό όταν είσαι σε ένα χώρο με τόσο κόσμο, που μπορούν να υπάρξουν και διαφωνίες, αλλά και λογομαχίες, να νιώθεις ότι μπορείς να εκφραστείς. Ο Καφενές συνεχίζει να είναι έτσι, να δέχεται και άλλο κόσμο και συλλογικότητες και να συζητά.

Και είναι σημαντικό που δεν υπάρχουν μόνο άνθρωποι από ένα πολιτικό χώρο. Αν ήταν έτσι ο Καφενές θα είχε όρια, κάτι που δεν συμβαίνει τώρα. Καθόμαστε και συζητάμε παρά τις διαφωνίες μας, και αυτό πλάθει και εμάς τους ίδιους και τον Καφενέ ταυτόχρονα.

Νίκος: Ο Καφενές αυτό που απέδειξε σε μένα ήταν ότι μπορούμε να εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλο και δεν είναι απαραίτητο πάντα να κάνεις αυτό που έχεις ακριβώς στο μυαλό σου επειδή απλά εσύ το έχεις σκεφτεί έτσι. Μάθαμε ότι εφόσον έχουμε κοινούς στόχους, πρέπει να εμπιστευόμαστε τους άλλους και να τους ακούμε, να μην έχουμε στεγανά και να καταλάβουμε ότι αυτή η διαδικασία είναι συνεχής. Δεν πρέπει επίσης να βαλτώνουμε, και όταν έχουμε βρει μια ισορροπία, όπως εμείς τα τελευταία δύο χρόνια, δεν πρέπει να φοβόμαστε ότι αν έρθει κι άλλος κόσμος θα μας χαλάσει αυτή την ισορροπία. Ακόμα και αν τη χάσουμε, θα προσπαθήσουμε να την ξαναβρούμε. Στον Καφενέ συνέχεια καλούμε νέο κόσμο να έρθει, προσπαθούμε να του δίνουμε βήμα και όσο γίνεται να βλέπουμε τη δική του οπτική μέσα από μια διαδικασία αλληλεπίδρασης. Και ακόμα και αν κάνεις κάτι λάθος, το κρίνεις ότι είναι λάθος, αν είναι σωστό το ξανακάνεις.

Αλέξανδρος: Αυτό που είπε ο Νίκος είναι πολύ σημαντικό. Ότι είμαστε μια ανοιχτή διαδικασία που έρχεται νέος κόσμος, που μπορεί στην αρχή να είναι πιο άπειρος, και μπορεί να εκφραστεί. Αυτό είναι το στοίχημα. Κάθε πολιτικός χώρος μετράει τις δυνάμεις του στο κατά πόσο μπορεί η κοινωνική του απεύθυνση να είναι επιτυχημένη. Να μπορεί να πάει κάποιος και να αισθανθεί άνετα, γιατί όλοι έχουμε πάει σε πολιτικούς χώρους και έχουμε αισθανθεί περίεργα. Ειδικά  όταν πηγαίνεις μόνος σου και σε περνάνε για ασφαλίτη -γέλια-.

Νίκος: Ειδικά και όταν είσαι ασφαλίτης -κι άλλα γέλια-.

Αλέξανδρος (συνέχεια): Και προσπαθούμε εδώ να μην έχουμε ασφαλίτες -γέλια-. Προσπαθούμε εδώ να χωράνε όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι, οι οποίοι θα ζυμωθούν μεταξύ τους, κάτι που δεν είναι εύκολο. Το ουσιαστικό ερώτημα είναι αν μέσα από όλο αυτό μπορούμε πράγματι να αλλάζουμε σαν άνθρωποι, να γινόμαστε καλύτεροι. Βλέπουμε φυσικά καμιά φορά να αναπαράγονται  προβλήματα, μικροεξουσίες κλπ, αλλά δε νομίζω σε καμία περίπτωση ότι αυτό πρέπει να μας οδηγήσει να αφήσουμε την ενασχόληση μας με τα κοινά.

Νίκος: Φιλόσοφος, όχι αστεία -γέλια-.

Ερ. : Το στοιχείο της λαϊκότητας είναι πολύ βασικό στο χιπ χοπ ως είδος. Σε όλες τις αντίστοιχες περιπτώσεις σε μουσικές που είχαν αυτό το στοιχείο – το ρεμπέτικο, τα μπλουζ – εκφράζονται τα προβλήματα των λαϊκών τάξεων. Σε κρίσιμες περιόδους γράφονταν τραγούδια ή στίχοι που έχουν μείνει και είναι συνδεδεμένοι με συγκεκριμένα γεγονότα. Φαντάζομαι ότι και τα τελευταία χρόνια ή και μετά το δημοψήφισμα κάτι τέτοιο ισχύει και στο χιπ χοπ. Θεωρείτε ότι υπάρχει και το στοιχείο της αντίστασης στους στίχους, ή αφορά κυρίως την καταγραφή των προβλημάτων, ένα κατηγορώ; Πέρα δηλαδή από την καταγραφή του αδιεξόδου, πιστεύετε ότι υπάρχει και το κομμάτι της διεξόδου στα τραγούδια σας;

Νίκος: Καταρχάς πρωτοπόρος σε αυτό που λες ήταν ο Παντελής Παντελίδης, που τον χάσαμε πρόσφατα -γέλια-.

Αλέξανδρος: Εμένα μου άρεσαν 2-3 κομμάτια του!

Νίκος: Ναι, κι εμένα, δεν το είπα κοροϊδευτικά φίλε! Λοιπόν, νομίζω ότι η απάντηση είναι σχετικά ξεκάθαρα όχι. Ακριβώς επειδή η λαϊκή μουσική είναι σε ανάδραση με τον κόσμο, θεωρώ ότι τον τελευταίο καιρό ακολουθεί πολύ τα βήματα της υπόλοιπης κοινωνίας. Η απογοήτευση που υπήρξε μετά το ΟΧΙ, που έγινε ναι, θεωρώ ότι αποτυπώνεται. Αν δεις τα cd που έχουν πάει καλά τον τελευταίο καιρό, είναι του Λέξ και του Τζαμάλ, που είναι παρόμοιοι δίσκοι. Το ένα λέγεται Ταπεινοί και πεινασμένοι και το άλλο λέγεται Φαβέλα. Ουσιαστικά, πέρα από την υπερβολή που τα διακατέχει, πολύς κόσμος του χιπ χοπ, ακόμα και πολιτικοποιημένος, έχει αναφορά σε αυτά, και αυτά είναι τα δύο πολύ σκληρά, απαισιόδοξα cd. Πολιτικοποιημένα μεν, αλλά χωρίς την έννοια ότι κάτι γίνεται. Έχει περισσότερο την έννοια της αποδοχής της κατάστασης. Δείτε τους τίτλους. Το cd του Λέξ λέγεται Καταδίκη, και του Τζαμάλ, Τα γέλια των χαμένων και Φαβέλα, το ομώνυμο.

Υπήρξε μια γενικότερη απογοήτευση ενός κόσμου ως προς το πολιτικό σκηνικό. Παλιότερα θεωρώ ότι υπήρχε περισσότερο ο αέρας ότι… πάμε κάτι να κάνουμε. Για παράδειγμα, εγώ δεν είχα ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ. Πολύς κόσμος του χιπ χοπ όμως μπορεί να είχε ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ και μετά να είπε, δεν ξανασχολούμαι με τίποτα! Αυτό πιστεύω. Χωρίς να σημαίνει ότι αν γράψω εγώ, ή ο Άλεξ, κάποια άτομα, ότι “ναι, τώρα ήρθε η ώρα για την επανάσταση!”, ότι κάτι έγινε. Θεωρώ ότι και στο χιπ χοπ αποτυπώνεται η ευρύτερη απογοήτευση και μια κατάσταση σχετικής αποδοχής. Όχι αποδοχή της κατάστασης, ότι δε βγαίνει τίποτα. Δε θέλω να πω αυτό. Ότι όμως έχουμε μια ρεαλιστική ματιά, είναι πολύ σκληρά, δε βγαίνει τίποτα. Δε σημαίνει ότι το αποδεχόμαστε αλλά δε βλέπουμε και διέξοδο. Μια μετέωρη κατάσταση. Σε άλλες περιόδους, μπορεί οι ίδιοι καλλιτέχνες να έλεγαν τα ίδια, αλλά τελικά ο κόσμος κατέληγε να ακούει άλλα πράγματα. Πχ έβγαλαν τώρα cd οι Social Waste, που έχουν το στοιχείο της διεξόδου, κι έχουν και συγκεκριμένο μεγάλο κοινό. Για εμένα θα έπρεπε να είναι στην ημερήσια διάταξη των χιπ-χοπάδων. Τα λέω ως παραδείγματα, δεν αποδεικνύουν απαραίτητα κάτι, αλλά είναι ενδείξεις.

Ερ.: Το ότι είστε στα δυτικά, τι βαρύτητα έχει; Είναι τυχαίο;

Αλέξανδρος: Το ότι είμαστε στα δυτικά είναι ένας άθλος, γιατί είμαστε σε “καγκουροπεριοχές”, που φτύσαμε αίμα για να κρατήσουμε την ταυτότητα μας στο χιπ χοπ. Φυσικά οι περιοχές αυτές είναι διφορούμενες. Μεγαλώσαμε σε περιοχές που η μουσική που αγαπήσαμε είχε και αποδοχή αλλά και το αντίθετο. Εγώ από πάντα ήμουν συνήθως ο μόνος ραπάς της παρέας. Αυτό το γεγονός από μόνο του με κάνει ακόμα πιο χαρούμενο, που είμαστε σχεδόν 30 χρονών και έχουμε βρει αυτό που έχουμε βρει εδώ: μια κοινή πορεία, με άμεση σχέση με τη μουσική αυτή, που πολλοί από μας, πάρα πολλοί, τη βιώσαμε μόνοι μας. Τη μάθαμε αρκετά μόνοι μας, τη ζήσαμε μόνοι μας. Οι νεότεροι άνθρωποι τα τελευταία χρόνια έχουν βρει το χιπ χοπ σε μια διαφορετική κατάσταση, όπου έχει πιο μαζική αποδοχή. Σίγουρα περισσότερο από το 2005 ή και παλιότερα. Αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό για μας.

Νίκος: Εγώ θεωρώ ότι παίζει ρόλο το γεγονός ότι είμαστε στα δυτικά. Ας πάρουμε πάλι το θάνατο του Killah P. Επρόκειτο για μια αντίστοιχη γειτονιά, οπότε η ταύτιση ήταν πιο άμεση. Πιο λαϊκή γειτονιά, πιο λαϊκά ερείσματα, πιο καθημερινά προβλήματα. Νομίζω ότι είναι μια κατάσταση που έρχεται μπροστά σου. Μπορείς φυσικά να κάνεις ότι δεν την βλέπεις. Αλλά γι’ αυτούς που δεν έχουν διάθεση να κάνουν ότι δεν την βλέπουν, είναι πιο εύφλεκτο υλικό. Εφόσον είναι δίπλα σου ο Καφενές, και ήδη έχεις κάποια προβλήματα, είναι πιο εύκολο να κινήσεις προς τα εκεί. Δεν το λέω αποθεώνοντας τα δυτικά προάστια, αλλά έχουμε προσπαθήσει πολλές φορές, και έχουμε συζητήσει και με παιδιά από τα βόρεια που κάνουν χιπ χοπ για να στηθεί κάτι, και δε βγήκε. Δε φάνηκε να έχει την αντίστοιχη σπιρτάδα, το να γίνει. Πιστεύω ότι έχει παίξει ένα ρόλο.

Ερ.: Πάντως εδώ συμμετέχει κυρίως κόσμος από τα δυτικά;

Νίκος: Κυρίως ναι. Έρχονται και παιδιά από αλλού, κι από πολύ μακρυά, αλλά η πρωταρχική μαγιά είναι από τα δυτικά.

Αλέξανδρος: Αλλά γι’ αυτούς που έρχονται από μακρυά είναι προς τιμήν τους. Πολύ.

Ερ.: Ιωάννα, εσύ είσαι γυναίκα. Σε όλα τα ριζοσπαστικά ρεύματα υπάρχει μια πλούσια συζήτηση, γύρω αφενός από τη δυνατότητα έκφρασης και μέσα από τη γυναικεία ταυτότητα, και αφετέρου, για την ενδεχόμενη ύπαρξη μέχρι και σεξιστικών αντανακλαστικών. Εσύ τη δική σου παρουσία μέσα στον Καφενέ ως γυναίκα πώς τη βιώνεις;

Ιωάννα: Αυτό έγκειται σε αυτό που είπα και πριν: Νιώθω πάρα πολύ άνετα. Δε θεωρώ ότι υποβαθμίστηκα, ή ότι ανέβηκα, γιατί δεν ήρθα για να “ανέβω”, με τη σεξιστική έννοια. Πιστεύω ότι είδα κάτι πάρα πολύ διαφορετικό από αυτό που έβλεπα. Επειδή μένω στα δυτικά, και επειδή μέχρι να τελειώσω το λύκειο δεν πήγαινα κάπου αλλού, κι έβγαινα στο Μπουρνάζι, όπως πάρα πολύς κόσμος που γνωρίζω (που μεγαλώνοντας σταμάτησε να βγαίνει στο Μπουρνάζι, όπως και εγώ), διασκέδαζα με ελληνικά αλλά στο σπίτι μου είχα κάτι άλλο, λόγω και του Αλέξανδρου, του αδερφού μου (στον οποίο οφείλω ότι δεν έγινα καγκούρισσα, μου έδινε να ακούσω μουσική και ζούσα με ένα γκράφιτι στον τοίχο για κάποια χρόνια -γέλια-). Ήταν κάτι που με ενδιέφερε, το άκουγα στο σπίτι μου, αλλά δεν είχα κάπου αλλού να πάω για να το ακούσω, να γνωρίζω κόσμο αυτού του είδους. Στο σχολείο μου, ο κόσμος δεν ήταν καθόλου έτσι. Όσο μεγάλωνα, άρχισα να βλέπω τη διαφορά με την οποία αντιμετωπίζονται οι γυναίκες. Ε, είναι λογικό να με αγγίξει πιο πολύ ένα χιπ χοπ κομμάτι πολιτικοποιημένο επειδή ζω σε πολυκατοικία στο Περιστέρι, από το αν ζούσα σε μια βίλα στην Εκάλη. Όπως και να το κάνουμε, δε θα καταλάβαινα τι εννοεί ο ποιητής. Δεν θα ήξερα και τέτοιο κόσμο. Ξέρω ότι υπάρχει αλλά δεν έχει σχέση με μένα. Γι’ αυτό, αυτό που είπε ο Infinik πριν για το θάνατο του Παύλου, ότι ήταν δίπλα μας, είναι ακριβώς έτσι. Θα μπορούσε να έχει γίνει στο Περιστέρι αυτό το πράγμα.

Ερ.: Έχετε κάνει πολλά πράγματα για το σεξισμό, και μια εκδήλωση…

Ιωάννα: Από τις καλύτερες που έχουμε κάνει. Πάρα πολύ ενδιαφέρουσα. Και άλλη εκδήλωση για το γυναικείο ζήτημα.

Νίκος: Ετοιμάζαμε και μια για την τρανσφοβία, αλλά δεν οργανώθηκε τελικά. Τα ερωτήματα αυτά είναι από τα πρώτα που μας απασχόλησαν. Η εκδήλωση “Σεξισμός και ομοφοβία στο ελληνικό χιπ χοπ” ήταν η δεύτερη εκδήλωση που κάναμε.

Ερ.: Πράγματι, σε κάποιους στίχους ή τραγούδια στο χιπ χοπ υπάρχει κάποια σεξιστική χροιά. Ειδικά για το πώς αντιμετωπίζεται η γυναίκα. Αυτό έχει περιοριστεί καθόλου όσο περνάει ο καιρός, μέσα και από την πολιτικοποίηση; Κάποιοι πιο γνωστοί στο χώρο αυτό αντιλαμβάνονται την ανάγκη να διορθωθεί κάτι τέτοιο;

Νίκος: Ας ξεκινήσουμε με μια βασική παραδοχή: δεν είναι ακριβώς ένα το χιπ χοπ. Είχε γίνει και συζήτηση για τη στάση του Δωδέκατου Πίθηκου. Μάλιστα ήρθαν έρθει εδώ και κάποιες LGBTQ κοινότητες και έβριζαν, λες και ήμασταν οι γραμματείς του και κρατάγαμε σημειώσεις να του τα στείλουμε!! -γέλια-. Το ένα κρατούμενο είναι αυτό. Το δεύτερο αφορά το πώς εγώ βλέπω το ζήτημα αυτό. Εξετάζω περισσότερο την τάση του άλλου. Όταν μιλάει κάποιος και πει κάτι, εξετάζω αν έχει την τάση να βελτιώνεται. Μπορεί να του πεις κάτι και να ζητήσει συγνώμη, διαπιστώνοντας ότι δεν το είχε καταλάβει. Δεν πιστεύω ότι πρέπει να το παίξω ιεραπόστολος, του τύπου “Τι είπε! Φέρτε το cd του να το κάψουμε!”. Άλλες απαιτήσεις έχεις από έναν άνθρωπο ο οποίος είναι πολιτικοποιημένος και εμπλέκεται, άλλες από έναν που δεν έχει σχέση. Με βάση αυτά τα δύο, με δεδομένο ότι και ο Καφενές και εμείς ως άτομα έχουμε ασχοληθεί γύρω από αυτό το θέμα, θεωρώ ότι σίγουρα έχουμε βελτιωθεί σε αυτό το ζήτημα. Ακόμα και το γεγονός ότι το έθεσε ο Καφενές, είναι σημαντικό. Δεν είμαστε φυσικά και η “Διεθνής του χιπ χοπ”, ώστε να ακούσουν όλοι αυτό που λέμε, αλλά έβαλε το θέμα στην ατζέντα! Και εμείς οι ίδιοι θεωρώ ότι έχουμε βελτιωθεί πάρα πολύ. Καταλήγοντας, γίνεται δουλειά πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα. Προφανώς όχι τελειοποιημένη, ούτε όμως θα μπορούσε να είναι τελειοποιημένη ποτέ στα πλαίσια αυτού του τρόπου οργάνωσης της κοινωνίας. Δεν μπορούμε να λύσουμε εξολοκλήρου ένα τέτοιο θέμα εμείς.

Ερ.: Μια τελευταία ερώτηση. Εδώ είναι ο χώρος της Εργατικής Λέσχης Περιστερίου. Τι σχέση έχετε με τη Λέσχη;

Αλέξανδρος: Καταρχήν συστεγαζόμαστε. Είμαστε αυτόνομη συλλογικότητα, με την έννοια ότι εδώ αναπτύσσει ο καφενές την ανεξάρτητη δράση του. Είμαστε εδώ και έχουμε φυσικά συντροφικές σχέσεις – δεν θα γινόταν να είμαστε κάπου που δεν έχουμε συντροφικές σχέσεις. Φυσικά, αυτό συνεπάγεται ότι οτιδήποτε κακό ή καλό συμβαίνει στη Λέσχη, μας επηρεάζει αρκετά ως πολύ. Αυτή τη στιγμή η Λέσχη έχει μηνύσεις για διατάραξη κοινής ειρήνης, έχει δικαστήριο και δεν ξέρουμε τι θα γίνει (αν θα υπάρξουν πρόστιμα ή οτιδήποτε). Ο Καφενές επηρεάζεται άμεσα. Καταρχάς αν συνέβαινε κάτι και έπρεπε να κλείσει η Λέσχη, θα αναγκαζόμασταν να μεταφερθούμε και θα μέναμε άστεγοι. Αυτό το έχουμε πολύ στη συνείδηση μας όσοι είμαστε στον Καφενέ, και αντιμετωπιζόμαστε μεταξύ μας όσο πιο συντροφικά, νομίζω, γίνεται.

Ιωάννα: Εγώ θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό ότι υπάρχουν άνθρωποι που έκατσαν και έστησαν την Εργατική Λέσχη Περιστερίου. Είναι άνθρωποι που δεν έχουν τα προβλήματα τα δικά μου, του Αλέξανδρου ή του Νίκου, έχουν παιδιά, σκυλιά, γατιά, εγγόνια, έχουν πολύ πιο σοβαρά πράγματα και προβλήματα που τους απασχολούν καθημερινά, και παρόλα αυτά, προσπαθούν να πάνε κόντρα σε όλο αυτό και να είναι μαζί. Και να έρχεται κόσμος εδώ.

Αλέξανδρος: Είναι πολύ σημαντικό αυτό που λέει η Ιωάννα. Είναι άνθρωποι που, κάποιοι σίγουρα, έχουν βάλει την τζίφρα τους σε αυτό το πράγμα, και τις ταυτότητές τους. Αυτοί δέχτηκαν τη μήνυση δηλαδή.

Ιωάννα: Επίσης στην Εργατική Λέσχη γίνονται μαθήματα αλληλεγγύης. Εγώ τους θαυμάζω γι’ αυτό. Θεωρώ ότι είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που συμβαίνουν σε αυτό το χώρο. Γιατί υπάρχουν άπειρα παιδιά πλέον που δεν έχουν χρήματα για να πάνε σε φροντιστήριο, το οποίο είναι όμως απαραίτητο για να είναι ομαλή η ζωή τους σε ένα σχολείο. Το ότι υπάρχουν τα άτομα αυτά, που έχουν μπει μπροστά, και τρώνε τις μηνύσεις, και έχουν βάλει τη τζίφρα τους, τους παίρνει τηλέφωνο η αστυνομία και όλα αυτά που συμβαίνουν, αποδεικνύει για μένα ότι μεταξύ της Εργατικής Λέσχης – που είναι άτομα συχνά άλλης ηλικίας, νοοτροπίας, ίσως συμμετέχουν σε άλλους πολιτικούς χώρους, ή πουθενά – μεταξύ του Καφενέ, και μεταξύ των άλλων μαθημάτων που γίνονται (γιόγκα, συζητήσεις κλπ.), υπάρχει μια πάρα πολύ μεγάλη συνύπαρξη. Όπως μπορείτε να καταλάβετε, μιλάμε για πάρα πολλά άτομα. Αν σκεφτείτε ότι ο Καφενές έχει 15-20 μόνιμα μέλη, οι βασικοί μόνο, σκέψου πόσοι άλλοι είναι, και πόσο διαφορετικοί άνθρωποι είναι. Οπότε, συνυπάρχουμε όλοι εδώ, όχι την ίδια μέρα (εγώ ας πούμε δεν τους ξέρω όλους), αλλά υπάρχει μια εμπιστοσύνη. Το ότι μας παραχώρησαν τη μια μέρα, να έχουμε το χώρο, για να κάνουμε…. χιπ χοπ (!), και δεν είπαν “αχ, θα βάλουν τις μουσικές τους, και κινδυνεύει να έρθει η αστυνομία”, ή το πιο απλό, ότι τη στιγμή που άρχισε να έρχεται συχνά η αστυνομία πράγματι, δεν μας έδιωξαν… Και είναι τα δικά τους κεφάλια μπροστά, και δε μας ξέρουν, που λέει ο λόγος, θα μπορούσαν πάντως να σκεφτούν οτιδήποτε. Θεωρώ ότι αυτή η στάση είναι πάρα πολύ σημαντική, και για οποιαδήποτε άλλη Εργατική Λέσχη κάνει παρόμοια πράγματα.

Νίκος: Προφανώς ο Καφενές έχει τη δική του συνέλευση. Η Λέσχη έχει τη συνέλευσή της. Δεν έχει έρθει ποτέ κανείς από τη Λέσχη να μας υποδείξει τι να κάνουμε, και προφανώς οι σχέσεις που έχουμε είναι συντροφικές με τη Λέσχη, και είναι συντροφικές στην πράξη. Ακριβώς αυτό που είπαν τα παιδιά: στις μηνύσεις είμαστε προφανώς αλληλέγγυοι σαν χιπ χοπ Καφενές, και το βλέπουμε σαν δική μας υπόθεση. Συμφωνώ απόλυτα.

Από το intro του Χιπ Χοπ Καφενέ:

 “Ο Χιπ Χοπ Καφενές φιλοδοξούμε να καλύψει την ανάγκη ακροατών και καλλιτεχνών να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους, να ανταλλάξουν απόψεις και μέσα από τις δραστηριότητές μας να βάλουμε ένα λιθαράκι στην προσπάθεια για την ανάδειξη της “άλλης” χιπχοπ σκηνής. Την ώρα που τα ΜΜΕ κατακλύζουν το ευρύ κοινό με παρηκμασμένες καρικατούρες της rap μουσικής, προβάλλοντας το πρότυπο του απαθή, απολιτίκ και πέρα βρέχει καλλιτέχνη, εμείς πιστεύουμε ότι όσοι κρίνουν πως το ελληνικό χιπχοπ έχει άλλο κοινωνικό ρόλο, θα πρέπει να κάνουν ένα βήμα μπροστά. Χωρίς προαπαιτούμενα, κρίνουμε ότι σε πρώτη φάση μπορούμε να μαζευόμαστε σε ένα χιπ χοπ καφενείο και να συζητάμε. Τώρα που η κρίση μας πιέζει όλους οικονομικά και κοινωνικά, είναι ανάγκη να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να δώσουμε στο χιπχοπ που αγαπάμε χώρο έκφρασης και να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για το δυνάμωμα ενός άλλου χιπχοπ. Ενός χιπχοπ που δε θα ζει στον κόσμο του, αλλά θα αφουγκράζεται τις κοινωνικές ανησυχίες, θα τολμάει να παίρνει θέση και θα μπορεί να εκφράσει τον εργαζόμενο κόσμο που αντιστέκεται και διεκδικεί.”

Ο χιπ χοπ Καφενές έχει βγάλει μια συλλογή με 18 κομμάτια, την οποία μπορείτε να δείτε εδώ:
https://hiphopkafenes.bandcamp.com/releases

 Μέλη του συμμετέχουν σε πάρα πολλές κινηματικές μουσικές εκδηλώσεις, με πιο πρόσφατη τη συμμετοχή τους στο Αντιρατσιστικό φεστιβάλ την Παρασκευή 1 Ιούλη:
http://antiracistfestival.gr/2016/06/26/1003/

 Η σελίδα του Καφενέ στο facebook, η οποία ενημερώνεται συστηματικά για όλα όσα διοργανώνουν ή συμμετέχουν είναι:
https://www.facebook.com/hiphopkafenes/posts/811429378983871

 Πληροφορίες για τα γενέθλια του Καφενέ και του μεγάλου live που διοργανώνουν το Σάββατο 9 Ιούλη στις 20.00 στην πλατεία δημαρχείου του Περιστερίου, εδώ:
https://www.facebook.com/events/1581989498796773/1614584405537282/?notif_t=admin_plan_mall_activity&notif_id=1467023820670850