“The future is unwritten”
Είχα την τύχη να δω τους Clash στο Σικάγο όταν ήμουν έφηβος. Ήταν μια εμπειρία που άλλαξε τη ζωή μου. Πριν καν ακόμη παιχτεί η πρώτη νότα, η διαδικασία του μετασχηματισμού είχε ξεκινήσει. Αγόρασα ένα μπλουζάκι. Ήμουν συνηθισμένος να αγοράζω χέβι μέταλ μπλούζες με πολλές εικόνες από φανταχτερούς μάγους και δράκους. Αλλά αυτό το μπλουζάκι των Clash ήταν πολύ διαφορετικό. Είχε μόνο μερικές μικρές λέξεις γραμμένες λίγο πιο πάνω απ’ το ύψος της καρδιάς. Έγραφε: “the future is unwritten”. Και όταν είδα τους Clash να παίζουν, ήξερα ακριβώς τι σήμαινε αυτή η φράση. Οι Clash παίζουν με πάθος, με αφοσίωση, σκοπό, αίσθημα του δικαίου και με μια άσβεστη πολιτική φλόγα. Μια τέτοια αίσθηση κοινότητας υπήρχε εκεί που έπαιζαν, ήταν σαν είναι όλα μα όλα εφικτά. Ενεργοποιήθηκα, πολιτικοποιήθηκα και άλλαξα από τους Clash εκείνο το βράδυ. Και ήξερα ότι το μέλλον δεν έχει ακόμη γραφτεί και ίσως εμείς οι φαν και αυτή η μπάντα μπορεί να γράφαμε το μέλλον από κοινού.
Σκέψου ότι ο Τζο Στράμερ έπαιζε με τον ίδιο μικρό ενισχυτή που χρησιμοποιούσα όταν ήμουν λυκειόπαιδο. Μου απέδειξαν ότι δε χρειάζεσαι έναν τοίχο από ενισχυτές (Marshall stack) κι ένα κάστρο σε μια σκωτσέζικη λίμνη για να παίξεις σπουδαία ροκ εν ρολ μουσική. Το μόνο που είχες να κάνεις είναι να πεις την αλήθεια, και στ’ αλήθεια, αλήθεια, αλήθεια να την εννοείς. Δεν είχα δει καλύτερη μπάντα μέχρι εκείνο το βράδυ και δεν είδα καλύτερη μπάντα από τότε. Χωρίς υπερβολή.
Οι Clash ήταν από εκείνες τις σπάνιες μπάντες που ήταν μεγαλύτερες από το άθροισμα των επιμέρους μελών, και παρόλα αυτά τα μέρη ήταν από μόνα τους φοβερά. Ο Μικ ήταν λαμπρός ενορχηστρωτής και συνθέτης ανυπομονώντας πάντοτε μουσικά και ξεπερνώντας τα όρια του τι μπορεί να καταφέρει μια πανκ μπάντα, τι μπορεί να καταφέρει γενικά μια μπάντα. Ο Πωλ ήταν τόσο μα τόσο κουλ. Και όπως βλέπετε, παραμένει τόσο μα τόσο κουλ και απόψε. Και η εικόνα του να σπάει το μπάσο στο εξώφυλλο του London Calling συνοψίζει την οργή και την όμορφη δύναμη αυτής της μπάντας. Επίσης είναι αυτός που έφερε τις ρέγκε επιρροές που ολοκλήρωσαν τη χημεία των Clash – τρεις χορδές, φάνκι γκρουβ και η αλήθεια. Ο Τέρι Τσιμς πρόσφερε εκείνoυς τους καλπάζοντες ρυθμούς που έβαλαν μπρος σε κάποιους από τους πρώτους ύμνους, αλλά ήταν ο Τόπερ που τα έκανε όλα δυνατά με τα ντραμς του. Χωρίς κόπο αλλά με μεγάλη πρωτοτυπία και ταλέντο, οδήγησε το συγκρότημα σε μουσικά πεδία που δε μπορούσαν καν να φανταστούν οι μπάντες της περιόδου.
Και πράγματι, πως να βρεθεί κάτι αντίστοιχό τους στην περίοδο, όταν στο κέντρο του τυφώνα των Clash βρισκόταν μια από τις μεγαλύτερες καρδιές και τις βαθύτερες ψυχές της μουσικής του 20ου αιώνα. Στο κέντρο των Clash ήταν ο Τζο Στράμερ.
Ο Τζο Στράμερ πέθανε στις 22 Δεκεμβρίου 2002. Αλλά όταν ο Τζο Στράμερ έπαιζε, έπαιζε σαν να μπορούσε ένα τρίλεπτο τραγούδι να αλλάξει τον κόσμο. Και είχε δίκιο. Αυτά τα τραγούδια άλλαξαν για πάντα τον κόσμο πολλών ανθρώπων, και πρώτα απ’ όλα το δικό μου κόσμο. Ήταν ένας λαμπρός στιχουργός με θυμό και εξυπνάδα που πάντοτε υπερασπιζόταν τον πιο αδύναμο. Ο ιδεαλισμός και η αυτοπεποίθησή του ενστάλαξε μέσα μου το θάρρος να πάρω μια κιθάρα και το θάρρος να προσπαθήσω να κάνω τη διαφορά με αυτή την κιθάρα. Στο μεγάλο ύμνο των Clash “White Riot”, ο Τζο τραγουδούσε:
“are you taking over? / or are you taking orders? / are you going backwards? / or are you going forwards?”
Και όταν το άκουσα αυτό, έγραψα αυτές τις τέσσερις γραμμές κάτω, κόλλησα το χαρτί στο ψυγείο, και από τότε κάθε μέρα απαντάω στον εαυτό μου αυτά τα τέσσερα ερωτήματα. Και εξακολουθώ να το κάνω μέχρι σήμερα.
Ο Τζο Στράμερ ήταν η μεγαλύτερη μου έμπνευση και ο αγαπημένος μου τραγουδιστής όλων των εποχών και ο ήρωας μου. Μου λείπει τόσο πολύ και θα ήθελα τόσο πολύ να τον έβλεπα να στέκεται σε αυτή τη σκηνή και να ροκάρει απόψε με τους φίλους του. Και το ξέρω ότι και αυτός θα το ήθελε. Νιώθω όμως ευγνωμοσύνη που έχουμε αυτή την τεράστια μουσική κληρονομιά που μας έχουν αφήσει οι Clash, γιατί μέσω αυτής, ο Τζό Στράμερ και οι Clash θα συνεχίσουν να μας εμπνέουν και να μας ταρακουνάνε στο μέλλον. Στην πραγματικότητα, οι Clash δεν έχουν καθόλου φύγει από πουθενά. Γιατί όποτε μια μπάντα νοιάζεται πιο πολύ για τους φαν της απ’ ότι για τον τραπεζικό λογαριασμό της, οι Clash είναι εκεί. Όποτε μια μπάντα παίζει με τρόπο που κάθε ξεχωριστή ανθρώπινη ψυχή στο χώρο έχει σημασία, το πνεύμα των Clash είναι εκεί. Και όποτε μια μεγάλη μπάντα που παίζει σε στάδια ή μια μικρή μπάντα που παίζει σε γκαράζ έχει τα κότσια να πει τα πιστεύω της στα ίσια και να κάνει τη διαφορά, το πνεύμα των Clash είναι εκεί. Και όποτε οι άνθρωποι βγαίνουν στους δρόμους για να σταματήσουν έναν άδικο πόλεμο, το πνεύμα των Clash είναι σίγουρα εκεί.
Σήμερα θα τιμήσουμε τους Clash και το Τζο Στράμερ με προπόσεις και χειροκροτήματα, αλλά ο καλύτερος τρόπος να τους τιμήσουμε είναι να κάνουμε πράξη τη φιλοσοφία των Clash. Με το να ξυπνάμε κάθε πρωί γνωρίζοντας ότι το μέλλον δεν έχει γραφτεί, και ότι μπορεί να είναι ένα μέλλον όπου θα καθορίζεται από τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ειρήνη και τη δικαιοσύνη. Και ότι αυτό είναι απόλυτα στο χέρι μας. Για μένα, αυτή είναι όλη η ιστορία των Clash.
Συνδύασαν τους επαναστατικούς ήχους με τις επαναστατικές ιδέες. Η μουσική τους ξεσήκωσε χιλιάδες μπάντες και εκατομμύρια φαν. Και δε μπορώ να φανταστώ πως θα ήταν η ζωή μου χωρίς αυτούς.
Στο απόγειό τους, ήταν γνωστοί ως η μόνη μπάντα που μετράει. 25 χρόνια μετά, μου φαίνεται ότι ισχύει ακριβώς το ίδιο.
Ομιλία του Τομ Μορέλο στο Rock and Roll Hall of Fame το 2003, Μετάφραση: Κώστας Γούσης
K-lab Zone
Δημήτρης Πούλιος
Θανάσης Βακαλιός