Η άνθιση της ποίησης του σβησίματος στην εποχή του Τραμπ

Πως ένα ποιητικό είδος απέκτησε ένα νέο πολιτικό σκοπό διαδικτυακά το 2017.

Της Rachel Stone στο Νew Republic, 23/10/2017.

Η πρώτη ύλη για το ποίημα της Niina Pollari “Form N-400 Erasures” είναι η εκτενής, μονότονη αίτηση πολιτογράφησης των ΗΠΑ. Αναλυτική και επίπονη, η αίτηση κατέχει μια διαφαινόμενη σημασία για τους νεοεισερχόμενους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Pollari σβήνει το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου της αίτησης N-400 με χοντροκομμένες, μαύρες πινελιές για να διαμορφώσει το ποίημα της. “Have you / been / in / total / terror?” ^σ.1ΣτΜ”Έχεις /υπάρξει / σε / απόλυτο / τρόμο;” Ρωτάει το ποίημα, και τότε δίνει μια επιλογή: Σημείωστε ναι ή όχι.

Δημοσιευμένο λιγότερο από δύο μήνες μετά το πρώτο προεδρικό διάταγμα του Τραμπ, που απαγόρευε σε πολίτες από το Ιράκ, τη Συρία, το Ιράν, τη Λιβύη, τη Σομαλία, το Σουδάν και την Υεμένη να εισέλθουν στις ΗΠΑ για 90 μέρες, το “Form N-400 Erasures”, είναι ένα παράδειγμα της ποίησης του σβησίματος ^σ.2ΣτΜ. Ως ποίηση του σβησίματος μεταφράζεται ο όρος erasure poetry ενός ποιητικού είδους, που κέρδισε δημοτικότητα, από την εκλογή του Τράμπ, η οποία πυροδότησε μια κουλτούρα διαδικτυακής αντίστασης. Επίσης γνωστή ως ποίηση της συσκότισης ή ποίηση της σύνταξης^σ.3ΣτΜ.Βlackout και redaction poetry στο πρωτότυπο, αυτός ο τύπος ποίησης δημιουργήθηκε από το υλικό υπόστρωμα ενός ήδη υπάρχοντος κειμένου. Αποκρύψτε πολλές από τις λέξεις, προστάζουν τα ποιήματα, και θα βρείτε τις προτάσεις που υπήρχαν εκεί εξ αρχής.

Δύο μέρες μετά την ορκωμοσία του Τραμπ, το PANK δημοσίευσε ένα σβήσιμο της ομιλίας του κατά την ορκωμοσία. Το The Rumpus έκανε τη συνέχεια δημοσιεύοντας ένα κύκλο σβησιμάτων μετά-την-ορκωμοσία πάνω σε έξι άρθρα της Julia Hahn για το Breitbart. Περιηγηθείτε στο Twitter και θα βρείτε εκατοντάδες περισσότερα, τα οποία στην προκλητική γοητεία τους μιμούνται μια μορφή μοναδικά προσήκουσα για ταχεία (και ενίοτε επιδημιακή) διασκευή στο διαδίκτυο.

#DearTrump, I reworked your Inauguration poem! pic.twitter.com/27ilQ9Y62O

— jazmine jazzelle™ (@deyblxk) January 17, 2017

Σε αυτά τα ποιήματα ενυπάρχει μια επιθυμία προς επενεξέταση των θεσμών και των αφηγήσεων, που συγκροτούν της ζωές των Αμερικάνων, από την κυβερνητική γραφειοκρατία ως τα νέα μέσα επικοινωνίας. Οι συγγραφείς των ποιημάτων επικυρώνουν την εξουσία τους επί της γλώσσας, η οποία κατά κανόνα χρησιμοποιείται για τον καθορισμό εκείνου που ανήκει και εκείνου που δεν ανήκει. Και ενώ οι ποιητές θέτουν εκ νέου νόημα στα κείμενα κατ’ αυτό τον τρόπο για τουλάχιστον μισό αιώνα, το σβήσιμο έχει ανακτήσει νέα δυναμική σε μια συγκυρία, κατά την οποία η χώρα είναι βαθιά πολωμένη – που επίσημα έγγραφα ενδέχεται να επιφέρουν ριζικά διαφορετικές συνέπειες και νοήματα για διαφορετικούς ανθρώπους.

Το 1965, η εικαστικός Doris Cross χρησιμοποίησε ένα πινέλο πάνω σε ένα λεξικό Webster’s του 1913 και δημοσίευσε τα καλειδοσκοπικά της αποτελέσματα. Οι κριτικοί το αποκάλεσαν ποίηση. Αλλά η Cross διαφώνησε. Ένα χρόνο αργότερα, ο Tom Phillips μπήκε σε μια αποθήκη επίπλων και βρήκε ένα ξεχασμένο βικτοριανό βιβλίο με τίτλο A Human Document. Αφού έκοψε και επικόλλησε πάνω από λέξεις σε κάθε σελίδα, ο Phillips εξέδωσε το 1973 το φρανκενσταϊνικό μυθιστόρημά με τίτλο A Humument. Αυτά τα πρώτα έργα της ποίησης του σβησίματος επικεντρώθηκαν σε εκείνο που ο T. S. Eliot αναφέρει ως η μετατόπιση της γλώσσας σε νόημα, η παραγωγή της τέχνης σε ένα κόσμο στον οποίο το νόημα κατέστη αυξανόμενα κατακερματισμένο. Εμπνευσμένοι, εν συνεχεία οι ποιητές δυναμίτησαν τα Σονέτα του Σαίξπηρ, το Χαμένο Παράδεισο του Μίλτον και άλλα ιερά και βέβηλα κείμενα, αναδιατυπώνοντας το παλιό για να κατακτήσουν μια ριζική φρεσκάδα.

Τη δεκαετία του 2000, οι ποιητές ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν το σβήσιμο με ένα πιο απερίφραστα πολιτικό τρόπο, προκαλώντας τις επίσημες αφηγήσεις μέσω της κατασκευής των δικών τους αντι-αφηγήσεων από τα ίδια κείμενα. Οι πηγές ποικίλουν από την αλληλογραφία που προκάλεσε το Προεδρικό Διάταγμα 9066 του Ρούσβελτ μέχρι την τυποποιηµένη διαδικασία λειτουργίας του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ και τη μαρτυρία θυμάτων βασανιστηρίων του Abu Ghraib. Στο τέλος της προεδρίας του George W. Bush, εν μέσω μια παρατεταμένης στρατιωτικής εκστρατείας στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, ο Travis Macdonald δημοσίευσε το The O Mission Repo, ένα σβήσιμο της Έκθεσης για την 11^η Σεπτεμβρίου. “Remembering / might also be hijacked”^σ.4ΣτΜ”Η ανάμνηση / μπορεί επίσης να πέσει θύμα αεροπειρατείας” γράφει. “The course of / it reversed / over / head / The / second radio / said .”^σ.5ΣτΜ”Η πορεία του /αντεστράφη / από πάνω / Ο / δεύτερος ασύρματος/ είπε.».

Οι ποιητές αναθεώρησαν επίσης την ιστορική αφήγηση: η ποιητική συλλογή Zong! του 2008 της M. NourbeSe Philip αποτελείται από τις λέξεις της δικαστικής απόφασης Gregson v. Gilbert του 1783, στην οποία 150 Αφρικανοί επιβαίνοντες σε πλοίο μεταφοράς σκλάβων πνίγηκαν ούτως ώστε οι πλοιοκτήτες να βγάλουν κέρδος από την ασφάλεια. Η Philip ήθελε να αφηγηθεί την ιστορία του Zong!, και πίστεψε ότι η αλήθεια της αφήγησης ήταν «κλειδωμένη σε αυτές τις δύο σελίδες» του εγγράφου, συγκαλυμμένη κάτω από την επιφάνεια της επίσημης αφήγησης. Ούσα δικηγόρος η ίδια, αναγνώρισε ότι η μέθοδος του επαγγέλματός της, της επέτρεψε να αποστραγγίσει “όλο το περιττό υλικό συμπεριλαμβανομένων των συναισθημάτων και του συγκειμένου από ένα γεγονός μέχρι να φθάσεις σε μια αφυδατομένη αρχή του δικαίου,” έτσι εφάρμοσε την ίδια μέθοδο, απογυμνώνοντας το κείμενο από λέξεις μέχρι να αναδυθεί το πραγματικό νόημα. “The rest in lives / drowned,”^σ.6ΣτΜ “Το υπόλοιπο σε ζωές / πνίγηκε,”  έγραψε στο Zong! #3, “exist did not / in themselves.”^σ.7ΣτΜ”υπήρχαν δεν / αφ’εαυτοί”.

«Η πρώτη φορά που ήρθα αντιμέτωπη με το σβήσιμο ως αισθητική μέθοδο, τρομοκρατήθηκα» έγραψε το 2013 η ποιήτρια και θεωρητικός Solmaz Sharif. Η Sharif αντιλήφθηκε το σβήσιμο «ως αυτό που πράττει το κράτος» και έχει πράξει σε μέρη όπως το Guantánamo, λογοκρίνοντας και καταστρέφοντας τη γλώσσα των κρατουμένων. Μολονότι ήθελε να εξερευνήσει την «παρεμβαλόμενη από το κράτος και τις πολιτικές δυνάμεις επικοινωνία» αποφάσισε στο δικό της έργο να μη χειραγωγήσει μια προϋπάρχουσα γλώσσα. Αντιθέτως, δημιούργησε το κείμενο το οποίο στη συνέχεια έσβησε, ούτως ώστε οι μόνες λέξεις που θα εξάλειφε θα ήταν οι δικές της.

Μια σειρά ποιημάτων από τη συλλογή της Look του 2006 προέρχονται από τη φανταστική υιοθέτιση της οπτικής της συζύγου του Salim Ahmed Hamdan, κρατούμενου στο Guantánamo. Η Sharif είχε διαβάσει την ιστορία του στους New York Times. Μια γραμμή την εξέπληξε: «Η αλληλογραφία έρχεται καθυστερημένα και συχνά λογοκριμένη, είπε ο δικηγόρος.». Σε έπτα ποιήματα στην ποιητική συλλογή Look με τίτλο «Reaching Guantánamo,» η Sharif αναδημιουργεί αυτή τη λογοκρισία, διαγράφοντας γραμμές από τα “γράμματα” στον Salim, υπενθυμίζοντας στον αναγνώστη τον υποτιθέμενο κίνδυνο στην άκακη, και ανύσηχη αλληλογραφία της:

Dear Salim,
Love, are you well? Do they              you?
I worry so much. Lately, my hair        , even
My skin                . The doctors tell me it’s
I believe them. It shouldn’t
. Please don’t worry.

Αγαπημένε Σαλίμ,
Αγάπη μου, είσαι καλά; Σε                    ,αυτοί;
Ανησυχώ τόσο πολύ. Τελευταία, μέχρι και τα
μαλλιά μου                       . Το δέρμα μου
. Οι γιατροί λένε ότι                   .Τους πιστεύω.
Δε θα πρεπε
            .Σε παρακαλώ μη στεναχωριέσαι.

Από τις εκλογές, οι ποιητές στο Twitter, και όχι μόνο, άρχισαν να χρησιμοποιούν τους λόγους του Τραμπ για να δημιουργήσουν νέα ποιήματα ενάντια του. Αυτά τα ποιήματα μοιάζουν να θέλουν να ξέρεις ότι είναι ποιήματα της #resistance, κάνοντας κριτική στον Τραμπ χωρίς να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στις δυνάμεις που οδήγησαν στην εκλογή του και θα παραμείνουν μετά την αποχώρησή του. Με το να σβήνουν τη γλώσσα του Τραμπ και των συμμάχων του, αυτοί οι ποιητές επιζητούν «να υπονομεύσουν, να αντικρούσουν και να αντιστρέψουν τη γλώσσα της alt-right” όπως η έγραψε Alison Thumel στον πρόλογο για τα σβησίματά της των άρθρων της Julia Hahn στην Breitbart.

Πέρα από προκλητικά, αυτά τα ποιήματα έχουν εξαιρετικά περιορισμένο πεδίο. Ο Τραμπ είναι μία αναπαράσταση και κορύφωση ιδεών που δεν είναι όλες νέες, αλλά έχουν από καιρό αποκρυσταλωθεί στην αμερικάνικη πολιτική σκηνή, συχνά διακριτικά ή κατ’ ευφημισμό και κυρίως χωρίς να επερωτώνται. Η ποίηση για τον Τράμπ και το Κυβερνητικό συμβούλιο είναι μια υπέρ εξειδικευμένη κριτική, μια έντονη αντίθεση σε σχέση με το Zong! και τα ποιήματα στην ποιητική συλλογή Look τα οποία καυτηριάζουν μια ευρεία γκάμα από συστημικά προβλήματα: η βία του κράτους, τα βασανιστήρια, ο ρατσισμός, η δουλεία, ο αέναος πόλεμος. Εν πολλοίς η αισθητική αξία και η δηκτικότητα αυτώ των παλαιότερων ποιημάτων εδράζεται στο γεγονός ότι τα ποιήματα σβησίματος αφορούν ακριβώς αυτή την πράξη του σβησίματος. Πολλά από τα ποιήματα στο Zong! μοιάζουν σαν αποσχισμένα, κατακερματισμένα ανάμεσα στις γραμμές, μόλις και μετά βίας συνεκτικά. «Η φυσική χειραγώγηση του κειμένου με βοήθησε κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.» είπε η Philip σε συνέντευξη το 2012.

“Γνώριζα πολύ καλά την περίοδο κατά την οποία δούλευα το Zong! ότι η πρόθεση του δουλεμπορίου ήταν να ακρωτηριάσει – γλώσσα, πολιτισμούς, ανθρώπους, επικοινωνίες και ιστορίες – σε μια απόπειρα για μια μεγάλη καπιταλιστική επιχείρηση. Και θα υποστήριζα ότι το σβήσιμο είναι δομικό στοιχείο των αποκιοκρατικών και ιμπεριαλιστικών σχεδίων.”

Ενώ το σβήσιμο μπορεί να μιμηθεί τη βία του κράτους, μπορεί επίπρόσθετα να αναδείξει το ανθρώπινο κόστος της καταπίεσης, και συμβολικά να ξαναδώσει φωνή σε όσους φιμώθηκαν.

Σβήνοντας τη γλώσσα του Τραμπ, από την άλλη, παρέχεται η απόλαυση της θέασης του Τραμπ να λέει ακριβώς αυτό που εννοεί, απογυμνωμένο από στόμφο. Αυτή η διεστραμμένη απόλαυση είναι η κινητήριος δύναμη των σβησιμάτων της Ariel Yelen “When You Win It’s Winning,” πάνω σε τέσσερις λόγους του Τραμπ. Εκεί ο Τραμπ είναι υπερβολικός και στομφώδης όσο ποτέ, ωστόσο σβήνοντας συγκεκριμένες λέξεις η Yelen τον κάνει να αποσαφηνίζει τις προεκτάσεις της ρητορείας του. “I / want / a new America / an / America / so / reckless / s / o / disastrous / s / o / chao / t / ic /,”^σ.8ΣτΜ “Θέλω / μια νέα Αμερική / μια / Αμερική / τόσο / ριψοκίνδυνη / το / σο / καταστροφική / το / σο / χαο / τ / ική /,» λέει. “I / am / what is wrong with this country.”^σ.9ΣτΜ”Είμαι / αυτό / που πάει στραβά με αυτή τη χώρα.”.

Μετάφραση/επιμέλεια: Λίνα Θεοδώρου