Το τέλος είναι κοντά, είστε έτοιμοι; Το «κρυφό εξώφυλλο» του Τime το οποίο δόθηκε στην δημοσιότητα στις 4. 11 του 2016 – τέσσερις ημέρες πριν τις εκλογές δηλαδή – φιλοξενώντας μια «πειραγμένη» φωτογραφία που εμφάνιζε αγκαλιασμένους την Χίλαρι Κλίντον με τον Ντόναλντ Τραμπ μετρούσε αντίστροφα για ένα τέλος. Ήταν το τέλος των αμερικάνικων εκλογών; Ή μήπως καλύτερα ήταν το τέλος μιας ακόμη εποχής για τις ΗΠΑ;
Οι συμβολισμοί του εξωφύλλου ήταν αμείλικτοι: ο Τραμπ ντυμένος στα μαύρα, η Χίλαρι ως το «μικρότερο κακό» ντυμένη στα λευκά. Χωρίς να τηρεί τα πρόσχηματα, το Time προετοιμάστηκε να υποδεχτεί την επομένη των αμερικανικών εκλογών ως το πρώτο μέρος της σύγχρονης αμερικανικής δυστοπίας. Φαίνεται πως έτσι ολοκληρώνονται τα οκτώ χρόνια της θητείας του Μπαράκ Ομπάμα, του πρώτου μαύρου προέδρου των ΗΠΑ, ο οποίος εξελέγη μεταξύ άλλων με την ριζοσπαστική ατζέντα της αλλαγής του χαρακτήρα του συστήματος υγείας και της διεύρυνσης της ελεύθερης και δωρεάν πρόσβασης σε αυτό ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, τάξης, σεξουαλικού προσανατολισμού ή αρτιμέλειας. Όμως δεν ήταν μόνο η αδυναμία της αλλαγής των εσωτερικών συσχετισμών στο Κογκρέσσο ή της ρήξης με τα οικονομικά ή κοινωνικά συμφέροντα που εμπόδισαν εν τέλει την υλοποίηση στο σύνολο ή έστω κατά μέρος κάποιου είδους αναδιανεμητικής πολιτικής που ευθύνεται αποκλειστικά για αυτή την πικρή γεύση που αφήνεται στο τέλος αυτής της «εποχής». Είναι ακόμη περισσότερο, οι συνέπειες της κρίσης του νεοφιλελευθερισμού για την αμερικανική κοινωνία, οι οποίες μετριούνται με τους δείκτες αύξησης των ταξικών, φυλετικών, έμφυλων κι άλλων ανισοτήτων.
Σε μια νύχτα μέσα σε αυτά τα οκτώ χρόνια διαδραματίζεται η ιστορία που αφηγείται η επιτυχημένη σειρά του HBO The Night of. Η σειρά των Steven Zaillian και Richard Price, το σενάριο της οποίας βασίστηκε σε ένα επεισοδίο της βρετανικής σειράς Criminal Justice (2009 http://www.imdb.com/title/tt1188927/) φωτίζει όψεις της σύγχρονης αμερικανικής κοινωνικής κρίσης, με επίκεντρο την ιστορία μιας πακιστανικής οικογένειας που ζει στην Αμερική. Οι γονείς Καν – μετανάστες πρώτης γενιάς- ζουν κι εργάζονται στην Αμερική για περισσότερα από είκοσι χρόνια. Έχουν αγοράσει δικό τους σπίτι στο Κουήνς της Νέας Υόρκης και έχουν πετύχει να εξασφαλίσουν ένα καλό επίπεδο ζωής για τους δύο τους γιους. Η ζωή τους αλλάζει δραματικά όταν ο μεγαλύτερος γιος τους, Ναζίρ Καν, φοιτητής με υποτροφία σε ένα καλό κολλέγιο της Νέας Υόρκης, εμφανίζεται να είναι ο βασικός ύποπτος στην υπόθεση δολοφονίας μιας νεαρής γυναίκας. Η σύλληψη και η προφυλάκιση του Ναζίρ γίνεται το εφαλτήριο της συντριβής της τετραμελούς εργατικής οικογενείας ως συνόλου και για το κάθε μέλος της ξεχωριστά: ο πατέρας, Σαλίμ Καν, τον οποίο υποδύεται ο πακιστανικής καταγωγής ηθοποιός Πειμάν Μοαντί, γνωστός στο ευρωπαϊκο κοινό από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους του στις ταινίες του Ασγκάρ Φαραντί, χάνει την άδεια του ταξί που οδηγεί και έρχεται σε ρήξη με τους συνεταίρους, η μητέρα Σαφάρ Καν, (η ινδή ηθοποιός Πούρνα Τζαναγκανάθαν) χάνει επίσης την δουλειά της σε ένα γραφείο και αναγκάζεται να βρει μια ελαστική εργασία στον τομέα της καθαριότητας, ενώ ο έφηβος γιος υφίσταται παρενόχληση από συμμαθητές του στο σχολείο και εξαιτίας του στρες του αποτυγχάνει στα μαθήματα. Εκτός από τα ρατσιστικά στερεότυπα που ενεργοποιούνται σε βάρος τους στους τομείς της επαγγελματικής και κοινωνικής τους ζωής, οι Καν βιώνουν την περιθωριοποίηση από την πακιστανική κοινότητα. Μεταξύ άλλων, φορτώνονται με το βάρος/την ευθύνη της ενίσχυσης του ρατσισμού και των κοινωνικών προκαταλήψεων ή ακόμη και των θεσμικών διακρίσεων σε βάρος των πακιστανών της Νέας Υόρκης, αφού με την «αμαρτία» του παιδιού τους παιδεύουν και τους άλλους.
Η συνέχεια της ιστορίας δίνεται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο είναι εκείνο της δικαστικής αναπαράστασης της υπόθεσης της δολοφονίας της νεαρής γυναίκας με την καθοριστική συμβολή των δικηγόρων και δικαστών που χειρίζονται την υπόθεση – εν προκειμένω αξιοποιούνται πετυχημένες τυπολογίες χαρακτήρων – επαγγελματιών: ο ιδιόρρυθμος – «τσακισμένος» ως άνθρωπος όμως ικανος δικηγόρος Τζον Στόουν (Τζον Τορτούρο), η σκληρή υπολογίστρια και χειραγωγική πετυχημένη δικηγόρος Άλισον Κρόου (Γκλην Χίντλι), η δίκαιη αλλά αυστηρή εισαγγελέας που μελετά την υπόθεση της δολοφονίας καθώς και η πακιστανικής καταγωγής νεαρή δικηγόρος εργαζόμενη στην εταιρία της Άλισον Κρόου, Αμάρα Καράν (Τσάντρα Καπούρ). Εκτός από τα έμφυλα σεξιστικά στερεότυπα που αναπαράγονται σε σχέση με το επάγγελμα των νομικών και τις γυναίκες που το ασκούν και καταξιώνονται σε αυτό, – η Άλισον Κρόου εμφανίζεται να είναι η «χειρότερη» όλων, ηθικά ανερμάτιστη και κυρίως αλλοτριωμένη από αυτή που υπονοείται ότι θα έπρεπε να είναι η γυναικεία «ουσία» της- η αφήγηση της δικαστικής εξέλιξης της υπόθεσης εμφανίζει έναν κόσμο λευκών μεσοαστών που κερδίζουν ή χάνουν μάχες εντυπώσεων μεταξύ τους, χειραγωγώντας τους θεσμούς αλλά και την κοινή γνώμη. Η Αμάρα Καράν, έχει βρεθεί ανάμεσα στους, λόγω της ευφυίας και της μεγάλης εργατικότητας της, ωστόσο ποτέ δε φεύγει από την θέση αδυναμίας, στο βαθμό που δεν καταφέρνει να διαχωρίσει τα συναισθήματα της αλληλεγγύης και της συμπάθειας από τις υποχρεώσεις της ως επαγγελματία.
Το δεύτερο επίπεδο είναι αυτό της εμπειρίας του ντροπαλού Ναζίρ Καν στην «άγρια» φυλακή του Ρίκερς Άιλαντ. Η πορεία του Ναζίρ στην φυλακή εμφανίζεται να είναι μία πορεία ενηλικίωσης και ακόμη περισσότερο συγκρότησης μιας επιθετικής αρρενωπής ταυτότητας. Η αλλαγή αυτή αποτυπώνεται στην συμπεριφορά του, την έμφανιση του αλλά και στην στάση του απέναντι στους γονείς του. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, συμβαίνει μία αναβάθμιση στην τηλεοπτική αναπαράσταση της φυλακής και της εσωτερικής της ζωής: Η φυλακή δεν είναι απλά μια μικροκοινωνία με ιδιαίτερους κώδικες ηθικές και κανόνες, η φυλακή εμφανίζεται να γίνεται για το Ναζίρ Καν ένας τόπος συναισθηματικής απελευθέρωσης και χειραφέτησης. Ό,τι δε μπόρεσε λοιπόν να βρει στην «γη της ελευθερίας», το βρίσκει στην φυλακή της.
Ανεξάρτητα από την όποια έκβαση της δικαστικής περιπέτειας του Ναζίρ, αυτό που εν τέλει απομένει είναι η αναπαράσταση μιας κυνικής κοινωνίας, όπου η ισότητα αποτελεί μάλλον ένα πεδίο λόγου και εκτόνωσης μικροπολιτικών αντιθέσεων παρά μια πραγματική κοινωνική κατάσταση. Από αυτή την σκοπιά το Night of είναι ένας κρίσιμος πολιτισμικός λόγος για την σύγχρονη εποχή της Αμερικής, ο χαρακτήρας της οποίας εμφανίζεται να καθορίζεται από τις κυρίαρχες ταξικές, φυλετικές και πολιτισμικές εντάσεις.
Σε αντίθεση με την πραγματική υπόθεση της κακοδικίας σε βάρος του πυγμάχου Ρούμπιν Κάρτερ (Κεραυνού), η έστω και ετεροχρονισμένη δικαίωση του οποίου, τροφοδότησε μια σειρά πολιτισμικών αφηγήσεων με θετικό – αισιόδοξο περιεχόμενο αναφορικά με την κατάσταση των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων στις ΗΠΑ – έγινε τραγούδι από τον Μπομπ Ντύλαν (The story of Hurricane) και χρόνια αργότερα ταινία (1999), σήμερα η μυθοπλασία για το Ναζίρ Καν σφραγίζεται με ένα σκληρό απαισιόδοξο τέλος, όπως άλλωστε και η εποχή στην οποία αναφέρεται.
To κείμενο αυτό γραφόταν ενώ διεξαγόταν η εκλογική διαδικασία της ΗΠΑ. Η ολοκλήρωση του συνέπεσε με την ανακοίνωση του αποτελέσματος της εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ ως του επόμενου προέδρου των ΗΠΑ. Μάλλον δε υπάρχει μικρότερο κάκο καθώς το κακό πάντα επιστρέφει χειρότερο.
Nέρε Μπασάμπε
K-lab Zone
Ζάχος Χριστοδουλόπουλος