Το Πολυτεχνείο δεν τέλειωσε για μας

Όλο και πιο συχνά ακούς για το βάρος των συσχετισμών, για τον αντίπαλο που είναι παντοδύναμος, για τον κόσμο που απογοητευμένος κλείστηκε σπίτι του, για τους όρους που πρέπει να συσσωρευτούν – σαν να είναι πορτοκάλια-.Δεν είναι η πρώτη φορά και σίγουρα δεν θα είναι η τελευταία που προσπαθούν να μας πείσουν ότι δεν είμαστε έτοιμες και έτοιμοι, ότι είμαστε λίγες και λίγοι, ότι το σωστό είναι να περιμένουμε…

Στις 14 Νοεμβρίου 1973 όλα έδειχναν να βαδίζουν σημειωτόν,  μια μέρα που θα ήταν όπως όλες οι άλλες. Τρεις μέρες μετά τίποτα δεν ήταν ίδιο, τίποτα δεν θα είναι πια το ίδιο. Η ιστορική συνέχεια διαλύεται από την ιδιότητα των χρονικών στιγμών να φέρουν στοιχειακά μέσα τους  τον σπόρο της αλλαγής. Η ιδέα της ανατροπής της πραγματικότητας, του «κεραυνού» που θα διασαλεύσει άπαξ και διαπαντός την ομαλή ροή, αποτελεί μια δομική ιδιότητα του χρόνου, μια δυνατότητα που περιμένει την ολοκλήρωση της. Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν στις «Θέσεις για την Φιλοσοφία της Ιστορίας» αναφέρει:

«Η ιστορία είναι το αντικείμενο μιας κατασκευής, τον τόπο της οποίας δεν διαμορφώνει ο ομογενής και κενός χρόνος, αλλά ο χρόνος που είναι πλήρης από τον “χρόνο του τώρα”*. Η αρχαία Ρώμη αποτελούσε έτσι για τον Ροβεσπιέρο ένα παρελθόν φορτισμένο από το χρόνο του τώρα [jeitztzeit], το οποίο αυτός ανατίναζε από το συνεχές της ιστορίας. Η γαλλική επανάσταση θεωρούσε τον εαυτό της μετενσάρκωση της Ρώμης. Αντέγραφε κατά γράμμα την αρχαία Ρώμη, όπως η μόδα τα ρούχα του παρελθόντος. Η μόδα οσφραίνεται το επίκαιρο, όπου κι αν κινείται αυτό στη λόχμη του κάποτε. Είναι το άλμα της τίγρης στο παρελθόν. Μόνο που το άλμα γίνεται σε μια αρένα όπου δεσπόζει η κυρίαρχη τάξη. Το ίδιο άλμα κάτω από τον ελεύθερο ουρανό της ιστορίας είναι το διαλεκτικό, που είναι ο τρόπος που ο Marx εννοούσε την επανάσταση.»

H εξέγερση του Πολυτεχνείου  ήταν  ο «κεραυνός» που ήρθε να ανατινάξει το συνεχές, την ομαλότητα, τα σχέδια της Χούντας και των αστών για φιλελευθεροποίηση, για μια ομαλή μετάβαση όπως στην Ισπανία του Φράνκο ή στην Χιλή του Πινοσέτ που οι δικτάτορες ουσιαστικά ποτέ δεν πλήρωσαν για τα εγκλήματα τους και απλά παρέδωσαν τη σκυτάλη στις αστικές κυβερνήσεις. Το Πολυτεχνείο ταυτόχρονα διέλυσε την ηττοπάθεια  της  ρεφορμιστικής αριστεράς, που θεωρούσε ότι ο λαός δεν ήταν –και ποτέ δεν θα είναι- έτοιμος, που από τότε βλέπει σε όλες τις συγκρούσεις και τις μάχες που δίνονται προβοκάτορες και ύποπτα στοιχεία.

Η εξέγερση όμως αποτελούσε και  άλμα της τίγρης στο παρελθόν, πίσω στο Β΄ Αντάρτικο, στο ύψωμα 2520, στα Δεκεμβριανά, στην Εαμική Αντίσταση.

Η διακήρυξη της εργατικής συνέλευσης του Πολυτεχνείου αναφέρει  « Ο χαρακτήρας του σημερινού αγώνα, που ξεκινώντας από τους φοιτητές αγκαλιάζει τώρα όλο το λαό είναι αγώνας τόσο ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία όσο και στα ξένα και ντόπια μονοπώλια που τη γέννησαν και τη στηρίζουν. Είναι αγώνας για το πέρασμα της εξουσίας στον εργαζόμενο Λαό και όχι στους δημαγωγούς που επί δεκάδες χρόνια τον καπηλεύονται με τα γενικά περί Δημοκρατίας συνθήματα τους…».

Η συνειδητοποίηση των ανθρώπων που έζησαν την εξέγερση, υπήρξε αλματώδης. Η δυνατότητα να αλλάξουν οι ίδιοι την ζωή τους άμεσα, η τάση να προχωρήσουν τον αγώνα, και να αναμετρηθούν με το σύστημα που γεννά και στηρίζει δικτατορίες, η πάλη για μια διαφορετική κοινωνία, συνδέει άρρηκτα το Πολυτεχνείο με τους προηγούμενους αγώνες. Το σύνθημα «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ- Πολυτεχνείο » που ακούστηκε στην διαδήλωση στην Καισαριανή το 1976 αποτυπώνει την ιστορική συνέχεια.

Γι’ αυτό οι αστικές κυβερνήσεις ήθελαν από την αρχή να «ξεμπερδέψουν» με τον Νοέμβρη. Οι πληρωμένοι δημοσιογράφοι και οι φασιστικές συμμορίες προσπαθούν και σήμερα να πείσουν ότι δεν υπήρξαν νεκροί στο Πολυτεχνείο.  Το δίπολο ενσωμάτωση-καταστολή ξεκίνησε από την πρώτη «επέτειο» της εξέγερσης. Η μετατροπή του Πολυτεχνείου σε μουσείο, σε φοιτητική, δημοκρατική διαμαρτυρία, η αποσιώπηση του ταξικού του χαρακτήρα, η παρέλαση επισήμων του «συνταγματικού» τόξου, προσπάθησε ανεπιτυχώς να ενσωματώσει την εξέγερση. Ανεπιτυχώς γιατί το Πολυτεχνείο έχει έναν «ηλεκτρισμό» που διαπερνά τους εργαζόμενους και τη νεολαία, όποιον και όποια έχει βρεθεί στο εσωτερικό του. Γιατί  το κίνημα έδωσε μάχες για να κατακτήσει με αίμα το δικαίωμα του να διαδηλώνει  στην Αμερικάνικη Πρεσβεία. Το  1980 μετά από πρωτοβουλία των οργανώσεων της επαναστατικής αριστεράς (Κ.Ο Μαχητής, Ο.Σ.Ε, Β Πανελλαδική, ΟΚΔΕ, ΚΚΕ-μλ) και της μειοψηφίας του Κ.Σ της Ε.Φ.Ε.Ε παρά την απαγόρευση της κυβέρνησης Ράλλη πραγματοποιήθηκε διαδήλωση προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία στις 17 Νοεμβρίου. Περισσότερα από 10.000 άτομα προσπαθούν να σπάσουν το αστυνομικό κλοιό και χτυπιούνται από τα ΜΑΤ με αύρες και δακρυγόνα στο ύψος της Βουλής. Στις πολύωρες συγκρούσεις που ακολουθούν δολοφονούνται ο Ιάκωβος Κουμής και η Σταματίνα Κανελοπούλου ενώ τραυματίζονται εκατοντάδες. Το 1985 μετά το τέλος της πορείας δολοφονείται από τον αστυνομικό Μελίστα ο  15χρονος μαθητής Μιχάλης Καλτεζάς, και το Πολυτεχνείο καταλαμβάνεται για αρκετές μέρες ενώ συγκρούσεις συγκλονίζουν την Αθήνα και άλλες πόλεις.

Όμως το Πολυτεχνείο είναι ανατρεπτικό κυρίως γιατί αποτελεί σημείο αναφοράς των σύγχρονων αγώνων. Η εξέγερση του Δεκέμβρη το 2008 το επαναοικειοποιείται, δεν είναι απλό σύμβολο, σηματοδοτεί την δυνατότητα για την σύγχρονη, απελευθερωτική προοπτική. Την προσπάθεια και την πεποίθηση  για να συνεχιστεί ο αγώνας που έμεινε ανολοκλήρωτος, «ενάντια στις αιτίες που γεννούν και στηρίζουν δικτατορίες». Την δυναμική που έχει η ταξική πάλη, που αποτελεί τον αστάθμητο παράγοντα, κόντρα στην ηττοπαθή βεβαιότητα των επιτελείων, στον ρεαλισμό της υποχώρησης και της συνθηκολόγησης.

Το Πολυτεχνείο δεν τέλειωσε για μας. Οι  δρόμοι  περιμένουν ξανά να δώσουν την απάντηση, να διαλύσουν τις βεβαιότητες, να μετατρέψουν σε χάρτινες τίγρεις, την «παντοδυναμία» των συσχετισμών, τις λογικές του εφικτού. Οι «από πάνω» έχουν πολλούς λόγους να μην κοιμούνται ήσυχα…

Στιγμές της εξέγερσης