Κ-lab Editorial

“Δεν παίζω το κεφάλι μου για κανέναν”, έλεγε και ξαναέλεγε ο Ρικ. Τα πράγματα τελικά εξελίχθηκαν γι’ αυτόν αρκετά διαφορετικά φυσικά, όπως συμβαίνει συνήθως με τη ζωή. Στη δική μας, αιρετική εκδοχή της Καζαμπλάνκα πάλι, το ζήτημα τίθεται ακριβώς ανάποδα, έτσι ώστε να στέκει με τα πόδια κάτω και το κεφάλι πάνω δηλαδή: πώς μπορούμε σήμερα να δώσουμε και πάλι ζωή σ’ ένα νέο συλλογικό όνειρο; Σίγουρα, οι δρόμοι είναι πολλοί και διαφορετικοί, τέμνονται, πολλές φορές αποκλίνουν για να συγκλίνουν (ή και αντίθετα). Τέτοιοι δρόμοι υπάρχουν ήδη – και αναμφίβολα πολλοί ακόμη μένουν να γεννηθούν. Κάποιοι από αυτούς μας ζητούν να σκεφτούμε έξω από το κουτί, πέρα από γνωστά και επαναλαμβανόμενα σχήματα. Όμως στις σημερινές συνθήκες, που το παλιό συχνά παρουσιάζεται ως νέο και το νέο ως παλιό, για να δημιουργηθεί το πραγματικά νέο απαιτούνται όχι μόνο ρήξεις, αλλά και συνείδηση των ρήξεων αυτών.

Με μια τέτοια συνείδηση προχωρούμε σε έναν νέο τέτοιο δρόμο, έναν τέτοιο κοινό τόπο που φιλοδοξούμε να αποτελέσει το k-lab. Κάποιες δεκαετίες πριν, μάλλον θα εκδίδαμε μια εφημερίδα. Σήμερα, οι καιροί μας  ωθούν να επιλέξουμε ένα site, ως πεδίο πειραματισμού, έκφρασης και πολιτικής αναζήτησης.

…

Γιατί εδώ;

Το εγχείρημά μας έρχεται να λάβει χώρα στην Ελλάδα των πέντε περίπου χρόνων μνημονίων αλλά και κινημάτων (με τα πρώτα, δυστυχώς να κερδίζουν μέχρι στιγμής στα σημεία). Σε μία συγκυρία, όπου την ελπίδα του ενδεχομένου της ανάδυσης αριστερών ηγεμονικών στρατηγικών διαδέχθηκε γρήγορα αλλά και βίαια η ενσωμάτωση του ΣΥΡΙΖΑ στην περίφημη ΤΙΝΑ και η υπογραφή του “αριστερού”, αυτή τη φορά, μνημονίου. Σε μια περίοδο, ωστόσο, που χαρακτηρίστηκε από την κορυφαία στιγμή του δημοψηφίσματος ως στιγμιαίου αποτυπώματος του ενεργού ρήγματος μιας πενταετίας ταξικών και κοινωνικών αναμετρήσεων. Σε ένα πολιτικό στιγμιότυπο, που χαρακτηρίζεται από το ενδεχόμενο βαθιά αντιδραστικών εξελίξεων, διόγκωσης των ακροδεξιών ρευμάτων και γενίκευσης των εμπόλεμων συρράξεων, μετά ειδικά και τις τελευταίες κλιμακούμενες ενέργειες του ΙΚ και τις αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα ακολουθήσουν. Σε μια εποχή τελικά, όπου όλες οι εκδοχές της αριστεράς αποδεικνύονται ανεπαρκείς, με διαφορετικές φυσικά ευθύνες η καθεμία. Αυτοί οι λίγοι και ταυτόχρονα πολλοί μήνες, μας έχουν ήδη τροφοδοτήσει με υλικό και ερωτήματα ώστε να συζητάμε και να επεξεργαζόμαστε ιδέες για χρόνια ολόκληρα. Και αυτό θα προσπαθήσουμε να κάνουμε και στο k-lab. Ώστε να καταφέρουμε να στοχαστούμε εν τέλει την πολιτική επιτυχώς και με όρους ιστορικούς. Πιστεύουμε εξάλλου ότι βρισκόμαστε στην τομή μεταξύ του τέλους ενός κύκλου και της αρχής ενός νέου, που η αναζήτηση θα έχει διαφορετικά, και ενδεχομένως δυσκολότερα χαρακτηριστικά.

Αλλά όσοι και όσες συμμετέχουμε σε αυτό τον κοινό τόπο έχουμε συμφωνήσει σε ένα πολύ βασικό όρο. Δεν πιστεύουμε πως ζούμε σε μια περίοδο απόλυτης ήττας, οπισθοχώρησης και οχύρωσης. Τις συζητήσεις μας, τα άρθρα, τις απαντήσεις που θα αποπειραθούμε να δώσουμε σε όλα τα ερωτήματα που μας απασχολούν, συνέχει μια πολύ απλή αλλά σημαντική ιδέα. Δε βρισκόμαστε με το μαχαίρι στο λαιμό απέναντι σε έναν παντοδύναμο καπιταλισμό, αλλά αντίθετα, πιστεύουμε βαθιά πως βρισκόμαστε ακριβώς πάνω στην κόψη αυτού του μαχαιριού. Η καπιταλιστική ουτοπία του παντοδύναμου νεοφιλελευθερισμού της δεκαετίας του ’80 και ’90 έχει δώσει τη θέση της στη βαθιά, δομική κρίση και την απουσία οράματος από την πλευρά των κυρίαρχων. Από τη δική μας θέση, αυτή την περίεργη, οριακή θέση πάνω στην κόψη του μαχαιριού της ιστορίας, παίρνουμε το ρίσκο θεωρητικών και πολιτικών αναζητήσεων και πειραματισμών που θα συνομιλούν και με τους αντίστοιχους πειραματισμούς και στο επίπεδο της πράξης, κοιτάζοντας προς την οικοδόμηση του οράματος της αριστεράς που έχουμε ανάγκη, προς τη σκιαγράφηση ενός άλλου κόσμου.

Αναγνωρίζοντας πως η όξυνση της κρίσης συνοδεύεται τόσο από την κρίση των σχέσεων πολιτικής εκπροσώπησης όσο και από την αδυναμία του νεοφιλελευθερισμού να επαναθεμελιώσει ένα στέρεο ηγεμονικό παράδειγμα, φιλοδοξούμε να ακολουθούμε τα ενεργά αυτά ρήγματα και να συμβάλλουμε στην όξυνση τους με έναν τρόπο που θα εντάσσεται σε ένα νέο στρατηγικό σχέδιο που θα αξιώνει να είναι συνολικό. Που θα επιχειρεί να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στο κοινωνικό και το πολιτικό, σε σύγκρουση με τη μονοδιάστατη φυγή στο κοινωνικό όσο και με την αποθέωση της αυτονόμησης του πολιτικού, στην προσπάθεια οικοδόμησης μιας νέας διαλεκτικής και λειτουργικής σχέσης ανάμεσά τους.

Γιατί εμείς;

Ξεκινήσαμε αυτή τη συζήτηση  με σχετική αμηχανία αλλά και με μια μικρή υποψία κοινών τόπων μεταξύ μας, έστω και κάπως διαισθητικά · προερχόμαστε από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους · γνωριζόμαστε από τους αγώνες και τα κινήματα της τελευταίας δεκαετίας, κυρίως στους χώρους της νεολαίας · βρεθήκαμε συχνά μακρυά ή/και, δυστυχώς, απέναντι · συνυπήρξαμε, από διαφορετικά ή και κοινά οχήματα, σε μια σειρά προσπάθειες οικοδόμησης χώρων αντίστασης, χειραφέτησης, αλληλεγγύης · μας συνδέουν κοινά βιώματα και καταστάσεις, κοινές προσωπικές και συλλογικές δυσκολίες και ίσως αδιέξοδα, κοινά ερωτήματα και προβληματισμοί.

Θέλουμε σήμερα να βρούμε τρόπους να τα σκεφτούμε και να τα απαντήσουμε μαζί. Φυσικά, μια τέτοια προσπάθεια είναι και για μας πρωτόγνωρη. Καταλαβαίνουμε τις δυσκολίες, ξέρουμε ότι θα προκύπτουν νέες, νιώθουμε όμως καθώς περνάει ο καιρός ότι αυτή η πρώτη διαισθητική υποψία μετατρέπεται σε όλο και πιο στέρεα βήματα. Κι άλλωστε, αυτό το πρώτο “εμείς” μας, δεν το βλέπουμε στενά στα όρια της αρχικής συντακτικής επιτροπής του k-lab, αλλά επιδιώκουμε τη διαρκή διεύρυνσή του, γνωρίζοντας εξάλλου ότι αφορά ήδη πολλές και πολλούς ακόμα.

Θεωρούμε ότι είναι αναγκαία η βαθιά κριτική και αυτοκριτική, ως ο μόνος τρόπος να προχωρήσουμε στις απαραίτητες υπερβάσεις. Δε σκοπεύουμε όμως καθόλου να είμαστε μηδενιστές/στριες, και δεν ακυρώνουμε τις ξεχωριστές, ατομικές και συλλογικές πορείες, ούτε ισοπεδώνουμε. Βρισκόμαστε εδώ με όλες μας τις εμπειρίες, και θεωρούμε ότι κάθε επιλογή, παρελθοντική και μελλοντική, ανοίγει δρόμους που μένει να ανακαλυφθεί κάθε φορά η συμβολή και τα όριά τους (αλλά είναι ακριβώς σε εκείνο το σημείο, του ορίου, που καλούμαστε να είμαστε τολμηροί/ες). Ξέρουμε ταυτόχρονα ότι το παρελθόν επανανοηματοδοτείται κάθε φορά υπό το φως των αγώνων του παρόντος.

Πιστεύουμε ότι στη σημερινή κατάσταση, στην κοινωνία και την αριστερά, η νεολαία μπορεί και πρέπει να παίξει αναβαθμισμένο ρόλο, καθώς μας ενώνει μια ζωή με κοινές παραστάσεις, προβλήματα αλλά και αγώνες που συντελεί στην οικοδόμηση μιας κοινής, αν και υπό διαμόρφωση ταυτότητας. Από την άλλη πλευρά, δε νιώθουμε ότι θέλουμε, ή ότι μπορούμε, να εκπροσωπήσουμε αυτή τη γενιά, για την οποία εξάλλου πολύς λόγος γίνεται τελευταία. Θέλουμε απλά να εκφράσουμε κι εμείς όχι πια μόνο την αγωνία, αλλά και τη δυνατότητα να δημιουργηθούν δρόμοι έκφρασης, σχηματισμού των εναλλακτικών και δημιουργικής διεξόδου. Πιστεύουμε ότι η προσπάθεια μας μπορεί να είναι ένας μόνο, από τους πολλούς τέτοιους δρόμους που έχει ανάγκη η εποχή. Ένα πετραδάκι μέσα στο μωσαϊκό εν τω γίγνεσθαι – ή μάλλον, όχι πια πετραδάκι. Γιατί υποψιαζόμαστε ότι τα κομματάκια πια δεν αρκούν. Στην εποχή του κατακερματισμού, χρειάζεται ένα βήμα παραπάνω, τα χωριστά κομματάκια να γίνουν μικροί κοινοί τόποι. Κι ελπίζουμε ότι οι διαφορετικοί τέτοιοι κύκλοι κοινών τόπων που θα σχηματίζονται θα δημιουργούν τέμνουσες που θα μεγαλώνουν τα όρια του μεγάλου μας κύκλου. Αυτό το μεγάλο, ευρύτερο “εμείς”.

Γιατί Κ;

Αυτό το “εμείς”, λοιπόν, καθώς θα παλεύει να συγκροτηθεί στους κοινούς τόπους και στις κοινές διαδικασίες, θα ψάχνει κάτι πολύ πιο ισχυρό για να το δένει, να το διατηρεί και να του δίνει ώθηση. Αυτή η δύναμη για εμάς βρίσκεται στο περίφημο Κ, στην ίδια την υπόθεση του Κομμουνισμού που έχοντας περάσει από σαράντα κύματα είναι ακόμα στο παιχνίδι. Εξακολουθεί να παραμένει ενεργή και να προκαλεί, όπως ένα ειρωνικό χαμόγελο. Προκαλεί πρώτα απ΄ όλα τους εχθρούς του που αν και έχουν διακηρύξει πολλές φορές το τέλος του, είναι εδώ. Και προκαλεί και εμάς, το υπό συγκρότηση “εμείς”, γιατί ξέρουμε πως πίσω από το Κ βρίσκεται η ίδια η υπόθεση της χειραφέτησης και της απελευθέρωσης. Σε αυτή την υπόθεση, λοιπόν, το Κ είναι για εμάς η ουτοπία που μας έλκει εντός της ιστορίας προς το δικό μας μέλλον, αλλά ταυτόχρονα και η πραγματική κίνηση στο τώρα, τα αμέτρητα ψήγματα ενός άλλου κόσμου εντός αυτού που υπάρχουμε. Δεν αρκούμαστε μόνο στη διαπίστωση της ιστορικής αναγκαιότητας και των ώριμων συνθηκών για το Κ, ούτε όμως περιμένουμε υπομονετικά μια τυχαία εκδήλωση του αστάθμητου. Η ομορφιά είναι στον αγώνα για την επίμονη αντιστροφή της (μη) αναγκαιότητας, ακολουθώντας τον παλιό, καλό δρόμο της συγκεκριμένης ανάλυσης της συγκεκριμένης κατάστασης. Στην καθημερινή πάλη και προσπάθεια χειραφέτησης στο βαθμό που προσδιοριζόμαστε ως κομμουνίστριες και κομμουνιστές αλλά και στην  ταυτόχρονη προσπάθεια οικοδόμησης μιας νέας καθολικότητας, ενός άλλου κόσμου, για να πάψουμε να είμαστε επιτέλους κομμουνίστριες και κομμουνιστές, χωρίς κομμουνισμό.

Ένα τέτοιο εργαστήρι για τον κομμουνισμό, και τα πολλά Κ που εμπερικλείει, θέλουμε να αποτελέσει το k-lab: ένα εργαστήρι για το κίνημα, τα κοινά, το κράτος, το κόμμα, αλλά και τις μεταξύ τους σχέσεις και διαδράσεις. Πιστεύουμε ότι η εποχή έχει ανάγκη ένα βαθύτερο στρατηγικό επανεξοπλισμό, και αυτός απαιτεί επεξεργασίες σε πολλά πεδία: Από την παραγωγή και την εργασία μέχρι το κράτος, τις ευρωπαϊκές ολοκληρώσεις και τους διεθνείς συσχετισμούς. Από τα κινήματα στην Ελλάδα της κρίσης ως τις διεθνείς αντιστάσεις και τις σχέσεις μεταξύ τους. Από την αυτοοργάνωση της κοινωνικής δυναμικής ως τα ερωτήματα δημοκρατίας στο κίνημα αλλά και στα πολιτικά υποκείμενα. Από τα ζητήματα φύλου και κατάργησης των διακρίσεων, ως το μαχητικό αντιρατσισμό και αντιφασισμό. Από την υπεράσπιση των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων ως τις πρακτικές αλληλεγγύης με ριζοσπαστικό πρόσημο. Από την αναμέτρηση με την ιστορία μέχρι ζητήματα κουλτούρας και πολιτισμού.

Γιατί τώρα;

Πιστεύουμε ότι υπάρχουν στιγμές στην ιστορία που συμπυκνώνουν τις δυνατότητες μιας εποχής · θέτουμε τον εαυτό μας απέναντι από γραμμικές αναγνώσεις που βλέπουν μόνο εξελικτικές διαδικασίες συσσώρευσης όρων · αναζητούμε σε κάθε συγκυρία την ύπαρξη εναλλακτικών διαδρομών, που δε θα είναι εξαναγκασμένες εκ των προτέρων να αποτύχουν · παίρνουμε τη ριψοκίνδυνη απόφαση να δράσουμε στο “χρόνο του τώρα”, ενός χρόνου γεμάτου από επίκαιρες, εκρηκτικές στιγμές που κουβαλούν το δικό τους, ποιοτικό φορτίο.

Δεν αποθεώνουμε τη στιγμή – γνωρίζουμε φυσικά ότι αυτή εντάσσεται σε υπερκαθορισμούς που ξεφεύγουν του υποκειμενικού παράγοντα. Δεν μπορεί όμως μια τέτοια αλήθεια να λειτουργεί ως διαρκές άλλοθι για την αναβολή σε ένα αόριστο μετά. Εξάλλου, η ίδια η πράξη μετασχηματίζει την πραγματικότητα. Βλέπουμε τη στιγμή αυτή λοιπόν όχι ως απλό σημείο στο χρόνο που περνά, αλλά ως momentum, ως το κρίσιμο βάρος που γέρνει την πλάστιγγα παράγοντας μια νέα ισορροπία (ή ανισορροπία), μια νέα σύλληψη ενός πεδίου δυνατοτήτων.

Πιστεύουμε ότι είμαστε σε ένα οριακό σημείο, όπου η δική μας γενιά δεν μπορεί να σωπάσει, να παραιτηθεί ή να παραδοθεί στην εσωστρέφεια και την αορατότητα. Αυτό που όλες και όλοι συζητούν χαμηλόφωνα καιρό τώρα, ως αγωνία, δυνατότητα, αμφιβολία ή κραυγή, πρέπει και μπορεί να γίνει σήμερα φωνή. Η πραγματικότητα εξάλλου είναι αμείλικτη και δεν αφήνει πολλά περιθώρια να πέσει ο ψίθυρος κάτω. Είναι κι ο ήχος όμως, που σαν να αρχίζει να αποκτά αυτοπεποίθηση, σαν να θέλει επιτέλους να δοκιμάσει να ακουστεί. Καλούμαστε να αναλάβουμε από κοινού την ευθύνη μιας θετικής υπέρβασης της ήττας. Να ανακαλύψουμε και πάλι την αριστερή πολιτική ως μια εν δυνάμει ενοποιητική δυναμική, όχι πια για μια, έστω και καλύτερη, ήττα, αλλά με τη φιλοδοξία της νίκης.

Φυσικά, δε θεωρούμε ότι ένα site μπορεί να καλύψει ένα τέτοιο κενό. Συμμετέχουμε παράλληλα σε οργανώσεις, δομές και συλλογικότητες της αριστεράς, και εντάσσουμε τους εαυτούς μας με όλες μας τις δυνάμεις στην οργανωμένη πάλη. Προερχόμαστε από διαφορετικούς χώρους και συμμετέχουμε σε διαφορετικά εγχειρήματα. Αυτή είναι και η δύναμή μας: η κοινή μας όσμωση, με βάση τις διαφορετικές προσλαμβάνουσες, πολιτικοποιήσεις και ιεραρχήσεις, αλλά με σαφή τη διάθεση να δουλέψουμε πάνω σε αυτά από κοινού. Γι’ αυτό και πιστεύουμε ότι το k-lab δεν θα είναι απλά ακόμα ένα site από τα πολλά που υπάρχουν, χωρίς βέβαια να τοποθετείται ανταγωνιστικά προς υπάρχοντα site, στα οποία εξάλλου παραμένουμε ενεργές/οι. Έχουμε όμως βαθιά την πεποίθηση ότι κανένα από τα πολιτικά σχέδια και  ομαδοποιήσεις της αριστεράς δεν αρκούν ως τέτοια για να ανταποκριθούν στις σημερινές αναγκαιότητες. Είναι απαραίτητη μια νέα στρατηγική για την αριστερά και μια βαθύτερη ανασυνθετική διαδικασία που δε θα βιάζεται να προτείνει νέα μεγάλα κόλπα αλλά θα ασκείται υπομονετικά και επίμονα στην ουσιαστική και ειλικρινή οικοδόμηση, ώστε να οδηγήσει σε υπέρβαση του υπάρχοντος ορίου. Το k-lab, όπως και αντίστοιχα εγχειρήματα και πρωτοβουλίες διαλόγου, δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν τη διαδικασία αυτή. Μπορούν όμως να λειτουργήσουν σαν εκείνη την ενοχλητική αλογόμυγα που ήξερε ότι ο μόνος τρόπος να μάθεις κάτι, είναι να το βρεις μόνος/η σου. Και προσπαθούσε διαρκώς να προκαλέσει μια τέτοια διεργασία.

Θεωρούμε ότι είναι σήμερα αναγκαία μια επαναστατική προσέγγιση, που θα συμπεριλαμβάνει τη διατάραξη των κανονικοτήτων μας. Θέλουμε να συμβάλλουμε στην αναζωογόνηση της εμπιστοσύνης στη δυνατότητα του κομμουνισμού ως κίνηση που καταργεί την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, ως διαδικασία ατομικής και συλλογικής χειραφέτησης.

…

Αν οι δεσμοί ανάμεσα στη θεωρία και την πρακτική είναι πάντα πολύπλοκοι, και αν απαιτείται σήμερα πράγματι μια νέα προσέγγιση της σχέσης μεταξύ των δυο, προσδοκούμε το εγχείρημά μας να συμβάλλει στη συνάντηση αυτή με καθοριστικό το κριτήριο της πράξης. Θέλουμε, για παράδειγμα, να προτείνουμε τρόπους οργανωμένου κοινού διαλόγου πάνω σε κεντρικά ερωτήματα της εποχής, και να επικοινωνήσουμε με όλο αυτό το δυναμικό που, με διαφορετικές ματιές, μοιράζεται κοινές ανησυχίες. Ή να ανοίξουμε φακέλους, που θα προσεγγίζουν βαθύτερα κεντρικά ζητήματα της εποχής. Έχουμε πολλές ιδέες, ξέρουμε όμως ότι αυτές θα αποκτούν νόημα μέσα στην ίδια τη ζωή. Η λειτουργία μας μέσα από συνέλευση της συντακτικής επιτροπής σε τακτική βάση, θέλει να συμβάλλει αφενός στην κατάκτηση μιας συλλογικής ματιάς που θα ξεπερνάει απλά αθροίσματα, και αφετέρου στον πειραματισμό πάνω σε δημοκρατικές και αντιιεραρχικές μορφές οργάνωσης. Σε κάθε περίπτωση, σε μια εποχή που διάφορες βεβαιότητες καταρρέουν, θέλουμε να κατορθώσουμε να αναμετρηθούμε ξανά συλλογικά με εκείνη την πάντα πολύπλοκη ισορροπία αμφισβήτησης των βεβαιοτήτων που όμως δεν κλονίζει τη δράση.

Και τελικά, μπορεί να υπάρξουν καλύτερες εποχές, αλλά, όπως έχει ειπωθεί, αυτή εδώ είναι η δική μας. Και θα τη ζήσουμε.

* Μαρξ, Γκράμσι, Ρανσιέρ, Λούξεμπουργκ, Λούκατς, Μπένγιαμιν, Λεφέβρ, Σαρτρ, Σωκράτης, ντε Μποβουάρ, Γούντι Άλεν και φυσικά η Καζαμπλάνκα μπλέχτηκαν στις σκέψεις μας δίνοντας μας ιδέες και ενισχύοντας τους προβληματισμούς μας στη συγγραφή του editorial. 

8/12/2015

συντακτική ομάδα

Θάνος Ανδρίτσος
Δημήτρης Βαρελτζής
Γιώργος Βελεγράκης
Ειρήνη Γαϊτάνου
Σωκράτης Γιαννόπουλος
Κώστας Γούσης
Δημήτρης Ζόγκας
Ειρήνη Ηλιοπούλου
Λίνα Θεοδώρου
Αλίκη Κοσυφολόγου
Γιάννης Μάντζαρης
Αναστασία Ματσούκα
Ηλίας Παντελεάκος
Δημήτρης Πούλιος
Στέφανος Τυροβολάς
Κώστας Φουρίκος
Ζάχος Χριστοδουλόπουλος
Ηλίας Χρονόπουλος