Γράφει η Rachel O’ Dwyer
Μετάφραση: Αντώνης Φάρας
Ο Marshall McLuhan υποστήριξε ότι τα χρήματα είναι επικοινωνία. Αυτό ακούγεται αρκετά αληθινό σε μια εποχή που τόσες πλατφόρμες εισέρχονται στον χώρο των ψηφιακών πληρωμών. Η αμερικανική εφαρμογή πληρωμών Venmo δημιούργησε ένα κοινωνικό δίκτυο πληρωμών ενώ η κινεζική εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων WeChat δημιούργησε κοινωνικούς και “παιχνιδιάρικους” τρόπους ανταλλαγής πληρωμών ως μηνύματα, ενσωματώνοντας ακόμη και την κινεζική παράδοση των «Hung Bao» (Κόκκινοι Φάκελοι) στη διαδικασία πληρωμών.
Την ίδια στιγμή, η επικοινωνία πλέον είναι χρήματα. Πλατφόρμες με πρόσβαση σε πληροφορίες και δεδομένα ασχολούνται με την κυκλοφορία της αξίας, φτάνωντας σε ορισμένες περιπτώσεις, να παράγουν τα δικά τους χρηματικά ισοδύναματα. Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο κρυπτονομίσματα αλλά και τη χρήση εργαλείων όπως τηλεφωνική πίστωση, SMS, άμεσα μηνύματα, δεδομένα και προγράμματα επιβραβεύσηςσ.1 Μία κακή, ανάμεσα στις τόσες, μετάφραση του Loyalty. ως μέσο πληρωμής. Εταιρείες όπως η Safaricom και η Vodafone είναι de facto τράπεζες στον Παγκόσμιο Νότο. Η πλατφόρμα Amazon, με ειδικεύση στο ηλεκτρονικό εμπόριο, το cloud computing και την τεχνητή νοημοσύνη, σχεδιάζει ένα σύστημα ελέγχου και φημολογείται ότι υποβάλλει αίτηση για οικονομική άδεια. Εταιρείες όπως η Google και η Apple ασχολούνται με ψηφιακά πορτοφόλια και πληρωμές.
Το υπόδειγμα είναι η Κίνα, όπου οι Alipay και WePay είναι τα “superapps”των πληρωμών, δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον όπου οι χρήστες μπορούν να στείλουν μηνύματα ή πληρωμές σε φίλους, να παραγγείλουν ταξί, να αγοράσουν τα ψώνια τους και να υποβάλουν αίτηση για δάνειο με μία μόνο εφαρμογή. Η Alibaba, η κινεζική εταιρεία λιανικών πωλήσεων και τεχνητής νοημοσύνης, που είναι μεγαλύτερη από την Amazon, ίδρυσε την Alipay το 2004 ως πλατφόρμα πληρωμών για αγορές εντός εφαρμογής. Γρήγορα επεκτάθηκαν για να συμπεριλάβουν peer-to-peer πληρωμές, καταθέσεις πληρωμών και, με την πάροδο του χρόνου, δημιούργησαν τη δική τους εταιρεία χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ANT financial, η οποία πρόσφερε προϊόντα στους πελάτες με βάση την απόδοσή τους στην εφαρμογή. Η ANT Financial δημοσίευσε αργότερα τη βαθμολογία Sesame Credit, μια νέα αλγόριθμη πιστοληπτική αξιολόγηση με βάση τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από την εφαρμογή Alipay και πρόσθετη δραστηριότητα εντός του κοινωνικού δικτύου, όπως το δίκτυο φίλων και το περιεχόμενο που οι χρήστες μοιράζονται στο διαδίκτυο. Και σε μια κουλτούρα όπου οι παππούδες πληρώνουν τα λαχανικά τους με τα smartphones τους και οι φτωχοί φτιάχνουν QR Codes για να δεχτούν δωρεές, υπάρχουν πολλά δεδομένα για να διαλέξουν.
Πρόσφατα, ο κόσμος έχει αρχίσει να ρωτάει αν αυτό είναι μόνο ένα κινεζικό φαινόμενο και αν όχι, ποιος πρόκειται να γίνει το WeChat ή το AliPay του δυτικού κόσμου; Θα είναι η Apple, με την Apple Pay και την πρόσφατη κυκλοφορία της Apple Card; Ή ίσως η τράπεζα της Amazon; Η πιο πρόσφατη εξέλιξη είναι η ανακοίνωση του Facebook ότι αναπτύσσει ένα ψηφιακό κρυπτονόμισμα που ονομάζεται Libra μαζί με μια εφαρμογή πληρωμών, την Calibra. Η επιχείρηση υποστηρίζεται από 28 εταιρείες επενδύσεων που περιλαμβάνουν παρόχους δικτύου και εταιρίες τηλεπικοινωνίων (Vodafone), μικροδανειστές(Kiva), πάροχους πληρωμών (Visa, MasterCard, Paypal, Stripe, Coinbase), επιχειρηματικά κεφάλαια (Ribbit, Thrive), εταιρίες ηλεκτρονικού εμπορίου (Spotify, EBay) και πλατφόρμες διαμοιρασμού(Uber, Lyft). Οι τράπεζες απουσιάζουν από την κοινοπραξία.
Είναι πρώτες μέρες, αλλά τι ακριβώς είναι που θέλει να κάνει το Facebook με το Libra;
# 1 Το Facebook ενδιαφέρεται για το 1,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο που έχουν πρόσβαση σε κινητό τηλέφωνο χωρίς τραπεζικό λογαριασμό.
Τo white paper του Libra ευαγγελίζεται το χρήμα ως δημόσιο αγαθό, την υπο-τραπεζοποίηση του κόσμου και την απελπιστική ανάγκη για οικονομική ένταξη. Η απεύθυνση σε άτομα χωρίς τραπεζικό λογαριασμό δεν αποτελεί νέα πρόταση για τις τεχνολογικές εταιρείες. Το καλύτερο παράδειγμα είναι η M-Pesa, μια υπηρεσία μεταφοράς χρημάτων που ιδρύθηκε το 2007 και λειτουργεί από τη Vodafone ώστε να επιτρέπει πληρωμές και χρηματοδότηση μέσω απλών υπηρεσιών SMS. Κυρίαρχα, αυτό επιτρέπει ασφαλείς μορφές εμβασμάτων για άτομα που εργάζονται στο εξωτερικό και στέλνουν χρήματα στη χώρα καταγωγής τους ή μεταφέρουν χρήματα από τόπο σε τόπο.
Καθώς για ένα τεράστιο τμήμα του κόσμου το Facebook είναι ήδη συνώνυμο του «Διαδικτύου», η χρήση της πλατφόρμας για εγχώρια και παγκόσμια εμβάσματα μπορεί να φαίνεται σαν ένα λογικό επόμενο βήμα. Με λίγα λόγια, το Facebook δεν προσφέρει μια λύση σε ένα πρόβλημα στο οποίο δεν υπάρχουν λύσεις όπως το M-Pesa ή ακόμα και το BitPesa, μια πλατφόρμα πληρωμών που χρησιμοποιεί διακανονισμό μέσω blockchain για γρήγορες και ασφαλείς πληρωμές προς και από την Αφρική. Αλλά επιθυμεί να εκμεταλλευτεί το υφιστάμενο μονοπώλιο της για να αποκρύψει τις άλλες λύσεις.
# 2 Το επιχειρηματικό μοντέλο του Libra δεν αφορά τα δεδομένα συναλλαγών, τουλάχιστον όχι αρχικά.
Ακούγωντας το Facebook να θέλει να έχει οποιαδήποτε σχέση με πληρωμές, αναμφισβήτητα χτυπάνε καμπάνες συναγερμού. Οι πλατφόρμες που εισέρχονται στις ηλεκτρονικές πληρωμές έχουν υιοθετήσει ένα επιχειρηματικό μοντέλο το οποίο, όπως και οι άλλες υπηρεσίες τους, συχνά ενδιαφέρεται λιγότερο για τα τέλη συναλλαγών και την πληρωμή ανά χρήση από ό, τι για την εμπορευματοποίηση των δεδομένων. Με άλλα λόγια, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει έχοντας ως στόχο τη χρέωση για τη μεταφορά πληρωμών από τόπο σε τόπο, όπως η Western Union, ή για τέλη συναλλαγών όπως η MasterCard αλλά περισσότερο για την εμπορευματοποίηση δεδομένων συναλλαγών για διαφημιστικούς σκοπούς (αν αγοράσατε αυτό, τότε θα σας αρέσει και αυτό) ή για διαχείριση κινδύνου (άνθρωποι που αγοράζουν βίαια βιντεοπαιχνίδια είναι πιο πιθανό να μη πληρώσουν το δάνειο τους από όσους αγοράζουν παιχνίδια για τα μικρά παιδιά τους).
Λαμβάνοντας υπόψη ότι το επιχειρηματικό μοντέλο του Facebook βασίζεται στη δημιουργία εσόδων από δεδομένα και ότι τοποθετείται στο επίκεντρο του μεγαλύτερου διαδικτυακού διαφημιστικού οικοσυστήματος, θέλουμε πραγματικά να χειρίζονται και τα δεδομένα συναλλαγών μας;
Με βάση αυτό, το επιχειρηματικό μοντέλο δεν φαίνεται να βασίζεται σε δεδομένα συναλλαγών, τουλάχιστον όχι αρχικά. Αντίθετα, βασίζεται σε ένα πιο παραδοσιακό μοντέλο τελών συναλλαγής. Με την εγκατάσταση του, το Libra θα χρεώνει τους χρήστες μια μικρή χρέωση για κάθε συναλλαγή, παρόμοια με τον τρόπο με τον οποίο το κρυπτονόμισμα Ether χρεώνει «Gas» για να εκτελέσει έξυπνα συμβόλαια. Ο στόχος εδώ είναι να χρησιμοποιήθει το υπάρχον μονοπώλιο του Facebook για να δημιουργήθει ένα αντίστοιχο μονοπώλιο πληρωμών και να αποκομίστουν μερικά από τα τέλη που καταβάλλονται σήμερα σε κατεστημένους φορείς όπως η Western Union, η Mastercard και σχετικά νεοεισερχόμενοι όπως η M-Pesa.
# 3 Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το Facebook δεν προσπαθεί να τοποθετηθεί ως superapp στο εγγύς μέλλον.
Ενώ το μεγαλύτερο μέρος του white paper είναι αφιερωμένο στις συζητήσεις για το πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί το Libra για να ελευθερώσει από την οικονομική ανασφάλεια τους φτωχούς και όσους “πλειττόνται από την έλλειψη τραπεζικών υπηρεσίων(underbanked)”, προωθώντας ένα μέλλον όπου ένας Κενυάτης επιχειρηματίας μπορεί να χρησιμοποιήσει την εφαρμογή για να παραγγείλει και να πληρώσει για το Uber του με Libra, υπάρχει αναφορά και στη δυνατότητα ανάπτυξης περιατέρω υπηρεσιών στο μέλλον, όπως είναι τα δάνεια και η εκτίμηση των κινδύνων. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι σε αυτό το σημείο τα δεδομένα συναλλαγών σε συνδυασμό με τα δεδομένα των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης (τι σου αρέσει, ποιοι είναι οι φίλοι σου κ.λπ.) θα αποτελέσουν την ιδανική βάση για βαθμολόγηση και αξιολόγηση εντός εφαρμογής.
Ερωτήματα σχετικά με τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και την εκτίμηση κινδύνου αγγίζουν επίσης μια άλλη πτυχών των πληρωμών και των εμβασμάτων – το KYC (Know Your Custom- Γνωρίζετε τον πελάτη σας) ή, με άλλα λόγια, η απόδειξη ταυτότητας. Όπως λέει ο Josh Constineσ.2https://techcrunch.com/2019/06/18/facebook-libra/, «τα 1,7 δισεκατομμύρια άτομα που δεν διαθέτουν τραπεζικό λογαριασμό μπορεί να επιλέξουν όποιον τους προσφέρει μια εναλλακτική λύση χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ως τον πάροχο της ψηφιακής τους ταυτότητας.»
Έτσι το Facebook γίνεται ο διαιτητής μιας παγκόσμιας, κυρίαρχης, ψηφιακής ταυτότητας. Αν το συνδυάσουμε αυτό με τις πρόσφατες έρευνες για τη πολιτική δεδομένων του Facebook, έχουμε μία «βαθμόληγηση αξιοπιστίας» για 2 δισεκατομμύρια χρήστες του που δεν φαίνεται να διαφέρει πολύ από το Sesame Credit Score του Alipay, ή ακόμα και την κινέζικη πολιτική της Κοινωνικής Πίστωσης.
Επίσης, η δομή των μελών της ένωσης Libra δείχνει ότι ο απώτερος στόχος είναι πιθανώς μια ολοκληρωμένη εφαρμογή που θα περιλαμβάνει εταίρους όχι μόνο στις πληρωμές αλλά στο ηλεκτρονικό εμπόριο, τις πλατφόρμες διαμοιρασμού και μικροδανεισμού. Όταν μια πλατφόρμα με αυτό το είδος μονοπωλίου στην κοινωνική επικοινωνία εκδίδει κάτι που μοιάζει τόσο με παγκόσμιο νόμισμα όσο και με σύστημα ταυτοποίησης, αναδεικνύονται τεράστιες επιπτώσεις για το μέλλον του χρήματος, της ιδιωτικής ζωής και της συνολικής διάρθρωσης της παγκόσμιας οικονομίας.
Το whitepaper ισχυρίζεται ότι τα οικονομικά στοιχεία που θα συλλέγονται από την Calibra (τη ψηφιακή εφαρμογή που σχετίζεται με το νόμισμα) δεν θα χρησιμοποιηθούν για στοχευμένη διαφήμιση και δεν θα μοιράζονται με το Facebook ή τρίτα μέρη “χωρίς τη συγκατάθεση των καταναλωτών”. Αλλά σοβαρά, όταν μια πλατφόρμα με το μέγεθος του Facebook ελέγχει τα πάντα, από τις κοινωνικές σας συνδέσεις, τις πληρωμές σας έως την απόδειξη της ταυτότητάς σας, τι είδους επιλογή θα έχετε ώστε να αρνηθείτε να δώσετε συγκατάθεσή ή να αποχωρήσετε στο μέλλον;
#4 Το blockchain του Libra δεν είναι μια αποκεντρωμένη βάση δεδομένων ή ακόμα και μια αλυσίδα μπλοκ. Είναι business as usual.
Για όσους ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για λεπτομέρεις σχετικά με το Token, σας κατευθύνω σε αυτό το άρθρο του Techcrunch, το οποίο κάνει μια πολύ καλή ανάλυση των γενικών θεμάτων που αφορούν την έκδοση, την ανταλλαγή και την εξαργύρωση tokens. Λίγα πράγματα που πρέπει να σημειωθούν, ωστόσο, είναι ότι το Facebook προσπαθεί να εξουδετερώσει την αστάθεια που συνδέεται με κρυπτονομίσματα όπως το Ether και το Bitcoin, δημιουργώντας ένα νόμισμα που υποστηρίζεται από «περιουσιακά στοιχεία του πραγματικού κόσμου». Με τη σειρά τους, τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία έχουν σχεδιαστεί ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο σταθερά (πράγματα που δεν παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις στην αξία) όπως ο χρυσός, τα βραχυπρόθεσμα κρατικά χρεόγραφα και οι τραπεζικές καταθέσεις. Παρακάμπτωντας σε ένα βαθμό τις άγριες διακυμάνσεις άλλων κρυπτονομισμάτων και τις δυσκολίες ταχύτητας και προσφυγής συναλλαγών, το Libra προσπαθεί να επωφεληθεί από ορισμένα θετικά (σ.μ. του BlockChain), όπως η ασφάλεια κρυπτογραφικής κρυπτογράφησης και η ευκολία διευθέτησης και μεταφοράς κεφαλαίων πέρα από τα σύνορα.
Μια ανάγνωση του white paper δείχνει ότι το εν λόγω blockchain δεν είναι μια αποκεντρωμένη βάση δεδομένων ή ακόμα και μια αλυσίδα block αλλά μια βάση δεδομένων με άδειες, την οποία θα διαχειρίζονται οι 28 επενδυτικοί εταίροι που αναφέρονται παραπάνω. Business as usual, λοιπόν. Το σύστημα χρησιμοποιεί μια νέα γλώσσα προγραμματισμού που ονομάζεται «Move» για την έκδοση έξυπνων συμβολαίων. Αλλά ενσωματώνει ορισμένες πτυχές του blockchain, όπως η δυνατότητα αποτροπής διπλής αποστολής ψηφιακών στοιχείων και η αυτόματη εκκαθάριση των συναλλαγών χρησιμοποιώντας την κρυπτογραφική απόδειξη μέσω Byzantine fault tolerance (BFT). Η συζήτηση περί “Blockchain” φαίνεται να είναι ως επί το πλείστον μία λείψη απάντηση στο αίτημα για μεγαλύτερη διαφάνεια και ιδιωτικότητα. Είναι πιθανώς μια προσπάθεια να αντισταθμιστούν οι αυξανόμενες επικρίσεις και οι ανησυχίες για την ιδιωτική ζωή με μία επικάλυψη διαφάνειας και αποκέντρωσης που συνδέεται με πρωίμες προσεγγίσεις για το blockchain.
# 5 Το Libra μπορεί να καταλήξει φιάσκο.
Φυσικά, όλα αυτά μπορούν να καταλήξουν σε φιάσκο. Δεν είναι η πρώτη φορά που το Facebook προσπάθησε να ξεκινήσει ένα ψηφιακό πορτοφόλι. Δείτε ένα πρόσφατο άρθρο των Financial Times για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα συγκεκριμένα ρυθμιστικά εμπόδια που μπορεί να αντιμετωπίσει το κρυπτονόμισμα όταν μια επιχείρηση μεγέθους Facebook επιχειρεί να τα βάλει με τις τράπεζες. Ο πολλαπλασιασμός των κερδοσκοπικών ICOς σ.3Μάθετε περισσότερα εδώ και ιδίως του Bitcoin μπορεί να είναι ένα πράγμα, αλλά όταν μια δύναμη του μεγέθους του Facebook μπαίνει σε αυτό το χώρο, ενάς σημαντικός δημοσιονομικός κανονισμός σίγουρα δεν πρόκειται να αρχίσει.
Και τέλος, ποιος ξέρει, το Libra μπορεί να είναι μία mainstream ώθηση η οποία θα ενδυναμώσει τους ανθρώπους ώστε να ασχοληθούν με λιγότερο mainstream εναλλακτικές λύσεις αντί για κερδοσκοπικά μέσα, ομαλοποιώντας τις εναλλακτικές μορφές χρημάτος για τους χρήστες που δεν είναι ακόμα εξοικειωμένοι με την τεχνολογία. Αλλά πιθανότατα όχι.
Υποσημειώσεις
Αντώνης Φάρας
Δαμιανός Κομματάς