Ευρώπη-θρησκεία-τρομοκρατία

Κράτη έκτακτης ανάγκης, παροξυσμικός τζιχαντισμός και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις σε νευρική κρίση

Η επίθεση στο Παρίσι, που το ISIS ανέλαβε την ευθύνη, αποτελεί πιθανολογούμενα ένα σημείο χωρίς επιστροφή, κυρίως για την Ευρώπη. Είναι η πρώτη φορά, που το νέο κύμα “θρησκευτικής” τρομοκρατίας, παρεμβαίνει με τόσο σκληρούς όρους σε ευρωπαϊκό έδαφος, σενάριο που ενώ δεν ήταν απίθανο (το αντίθετο μάλιστα, ειδικά μετά την επίθεση στα γραφεία του charlie hebdo), προκάλεσε σοκ στους λαούς της Ευρώπης. Από τις 13 Νοέμβρη, εισήλθαμε σε μια νέα περίοδο που εμπεριέχει πανευρωπαϊκό τρόμο, παγκόσμιο ενδιαφέρον για τα ¨τέρατα του ISIS”, ενεργοποίηση κρατών έκτακτης ανάγκης χωρίς ημερομηνία λήξης, και ενδοιμπεριαλιστικές αντιθέσεις, με αβέβαιο αποτέλεσμα, και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον βαθέματος της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, και ανακατονομής της κυριαρχίας στην Μέση Ανατολή. Δεν θα μπορούσε να πει κανείς-ια, ότι η ανθρωπότητα περνάει και τις καλύτερες της μέρες, δεν θα μπορούσε ουδείς να εκτιμήσει με σαφήνεια την λύση του συγκεκριμένου σταυρόλεξου.

Μα τι θέλουν τελικά αυτοί οι τύποι;

Ένα ερώτημα που τέθηκε βίαια σε όλον τον πλανήτη. Μεσσιανικός λόγος, θρησκευτικός φανατισμός, μίσος για τον δυτικό πολιτισμό και όλες τις εκφάνσεις του, προπαγάνδα μέσω των νέων τεχνολογιών, αλλά και επικοινωνιακός “χουλιγκανισμός”. Η εντύπωση που στοχευμένα δημιουργεί ο μηχανισμός του ISIS, αναδεικνύει μια αίσθηση μιας σκληρά οργανωμένης δομής, με πυρήνες σε όλον τον κόσμο, με ιεραρχία απόλυτα αυστηρή, χωρίς έλεος, και με διάθεση καταστροφής της καθημερινότητας του δυτικού πολιτισμού. Στυγνοί, ιδεολόγοι και με στόχο την επικράτηση μέσω της καταστροφής. Κατευθείαν από τους χειρότερους εφιάλτες του Μέσου Ευρωπαίου, που κουβαλάει μνήμες ολοκληρωτικών καταστροφών στο πρόσφατο παρελθόν. Και με διάθεση να αναγκάσει όλο το σύμπαν να πάρει θέση. Είτε υπέρ είτε κατά. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι το ISIS επιλέγει τη θυματοποίηση των μουσουλμάνων προσφύγων στην Ευρώπη, επενδύοντας στο κλιμα ξενοφοβίας που θα δημιουργηθεί, και θεωρώντας πιθανή την ριζοσπαστικοποίηση τους, ως αποτέλεσμα του πιθανού διωγμού-περιθωριοποίησης που θα δεχτούν. Μιλάμε όμως για μια τόσο καλά οργανωμένη δύναμη;

Δεν χωράει αμφιβολία ότι στα εδάφη που κατέκτησε με τη βία αυτά τα 2 χρόνια, το χαλιφάτο προσπαθεί να δημιουργήσει μια λειτουργική δομή. Προσπαθεί να χτίσει κράτος, προσπαθεί να νομιμοποιήσει την ύπαρξη του. Και το κάνει με τον παραδοσιακό τρόπο. Με φωτιά και αίμα. Παρόλα αυτά τίποτα δεν μπορεί να μας αποδείξει ότι έχει παρακλάδια καθετοποιημένα σε όλη την Ευρώπη. Προφανώς στην περίοδο της κρίσης και της όξυνσης των κοινωνικών αντιθέσεων, αλλά και της βαρβαρότητας, δημιουργείται ένα κοινό στις κοινωνίες της Ευρώπης, που προοπτικά λειτουργεί προς όφελος του ISIS. Δεν είναι μαζικό, αλλά είτε κινείται στο περιθώριο, είτε έχασε την ευκαιρία μιας ενταγμένης μεσοαστικής ζωής, ένεκα της κρίσης. Αυτό το κοινό είναι φορέας μίσους, αλλά κυρίως απέναντι σε όσους τα ¨κατάφεραν”. Εξ’ ού και η επίθεση σε χώρους που δεν έχουν “πολιτική αξία”, αλλά σηματοδοτούν την αναπαραγωγή μιας κάποιας προοδευτικής-φιλελεύθερης-πολυπολιτισμικής κανονικότητας σε συνθήκες κρίσης, συνθήκη που δε χωράει στο αφήγημα του συνολικού εχθρού. Είναι ενδεικτικά τα καλέσματα του ISIS για χτυπήματα “όπου μπορεί ο καθένας”. Αυτό δεν σηματοδοτεί μια οργάνωση με πλήρη έλεγχο των κινήσεων, αλλά περισσότερο σε αυτόνομους πυρήνες, που αποφασίζουν και δρούν, και το κέντρο καρπώνεται το όποιο πολιτικό όφελος. Είναι μια στρατηγική έντασης, χωρίς όρια, ακριβώς επειδή δεν είναι ελεγχόμενη. Δίκαιο λοιπόν το άγχος, αλλά συγκεκριμένες οι δυνατότητες του “κέντρου”. Αυτή η στρατηγική της έντασης στοχεύει στην νομιμοποίηση του ISIS μέσω της αποδοχής της ύπαρξης του. To χαλιφάτο υπάρχει, οι μέθοδοι του είναι αποκρουστικές, αλλά διεκδικεί – και καταφέρνει δυστυχώς – να κατοχυρώνει ζωτικό χώρο. Με απώτερο στόχο την αυτοτελή ύπαρξη του.

Οι ευθύνες της Δύσης και τα “αυτοκτονικά” νεοφιλελεύθερα πειράματα

Δεν είναι καμιά σπουδαία σοφία, είναι η πραγματικότητα. Μετά από σχεδόν ένα αιώνα απόλυτης κυριαρχίας του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού σε κάθε γωνιά του πλανήτη, ήρθε η περίοδος της παρακμής, αποτέλεσμα τόσο της ψευδαίσθησης χειραγώγησης κάθε λαού και με κάθε τρόπο, αλλά και εξαιτίας της εμμονής στην εφαρμογή του πιο αγνού και ανόθευτου νεοφιλελεύθερου μοντέλου στην ανοικοδόμηση του Ιράκ. Αν ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας του 2001 ήταν η αφορμή για να επανέλθουν οι Η.Π.Α με δυναμικό τρόπο στην περιοχή, και είχε ως αποτέλεσμα τη μετατροπή της σε πυριτιδαποθήκη, η διαχείριση της επόμενης μέρας μετέτρεψε σταθερά την περιοχή σε διαλυμένο τοπίο. Η διάλυση του στρατού στο Ιράκ, στο βωμό της μείωσης του κράτους, δημιούργησε μια δεξαμενή μισθοφόρων, από την οποία συγκροτήθηκε το ISIS. Η παρουσίαση ακόμα και του πλιάτσικου ως ¨βίαιη ιδιωτικοποίηση”, η διάλυση κάθε δημόσιας υπηρεσίας, η απόλυτη γραφειοκρατικοποίηση των υπηρεσιών ως αποτέλεσμα της συγκέντρωσης της διοίκησης στα χέρια ελάχιστων, αλλά και τα παιχνίδια στην περιοχή με τα θρησκευτικά παρακλάδια, δημιούργησαν ένα σκηνικό σίγουρης κατάρρευσης. Αυτή η διαχείριση δημιούργησε κενά. Και έτσι, έδωσε τη δυνατότητα σε επίδοξους μνηστήρες, να εισέλθουν δυναμικά στο παιχνίδι ανακατανομής δύναμης στην ευρύτερη περιοχή. Αν η αραβική άνοιξη ήταν η αντίδραση-αντίσταση απέναντι στις εθνικιστικές δικτατορίες των 60ς, η εμπλοκή των αντιμαχόμενων διεθνών δυνάμεων στο μοίρασμα της τράπουλας δημιούργησε τέρατα. Η κατάρρευση της Συρίας είναι ενδεικτική. Ένας εμφύλιος που ισοπεδώνει τη χώρα, δημιουργεί τρομερά ρεύματα προσφυγιάς, και λειτουργεί ως το εμφατικό παράδειγμα της κυνικής διπλωματίας, καθ΄ ότι στο πεδίο αυτό, συγκρούονται τα μελλοντικά σχέδια κάθε ιμπεριαλιστικής δύναμης που σέβεται τον εαυτό της. Αναμφίβολα το πρόσφατο επεισόδιο μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας, αποδεικνύει ότι έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο με εντάσεις και άγνωστο τέλος, μια και η προαναφερόμενη αποτυχία των Η.Π.Α έχει δημιουργήσει ζωτικό χώρο. Το μόνο βέβαιο είναι ότι το παράδειγμα του Ιράκ δείχνει ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι μόνο καταστροφικός για τους λαούς, αλλά ακόμα και για τους ίδιους τους εμπνευστές του.

Η επόμενη μέρα στην Ευρώπη

Ένα φάντασμα τρόμου έχει απλωθεί από άκρη σε άκρη, στην ήπειρο του διαφωτισμού. Είναι απόλυτα λογικό το χτύπημα στο Παρίσι, να αποτελέσει την κατάλληλη αφορμή για την εμβάθυνση  καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα πορεύεται προς μια θεσμική νεοφιλελεύθερη πολιτική και οικονομική θωράκιση, δοκιμάστηκε από την ελληνική κρίση, αλλά πλέον έχει να αντιμετωπίσει τα τεράστια προσφυγικά κύματα από τη Μέση Ανατολή. Σε αυτό το πεδίο ηγεμονεύει η συντηρητική και ακραία αφήγηση. Από τα κράτη του πρώην Ανατολικού μπλοκ, που κλείνουν σύνορα και εκφράζουν ρατσιστικό αντί-ισλαμικό λόγο, στις εγχώριες ακροδεξιές αντιπολιτεύσεις (στη Γαλλία), ο φόβος αυξάνεται με επικίνδυνους ρυθμούς. Ειδικά μετά την 13 Νοέμβρη, το κλίμα τρομοϋστερίας έχει οδηγήσει σε εφαρμογή ιδιότυπων συνθηκών έκτακτης ανάγκης (στρατοκρατία, αναγκαστικό κλείσιμο χώρων εστίασης, απαγόρευση συγκεντρώσεων, έκτακτες εξουσίες στην αστυνομία και τις τοπικές αρχές), με κοινωνική συναίνεση. Μπορεί στις Βρυξέλλες η εικόνα μιας νεκρής πόλης, με στρατό στο δρόμο, να μην ενοχλεί τους κατοίκους της (;), αλλά στη Γαλλία με την παράδοση αγώνων και πολιτισμού και την ιστορική μνήμη των κατοίκων, δημιουργούνται ερωτήματα για την επόμενη μέρα. Προφανέστατα, το πρώτο σοκ έδωσε τη δυνατότητα στην κυβέρνηση Ολάντ να θέσει αυτή τους όρους διεξαγωγής της συζήτησης. Και επέλεξε να πλαγιοκοπήσει πολιτικά τον ακροδεξιό χώρο. Η κήρυξη “πολέμου” στο ISIS, η υιοθέτηση θέσεων του Εθνικού Μετώπου, αλλά κυρίως η τοποθέτηση της κοινωνίας στον “γύψο” , είναι μια επιλογή πολιτικής σκοπιμότητας εν όψει και των προεδρικών εκλογών του επόμενου χρόνου. Ο ηγέτης με τη χαμηλότερη δημοτικότητα μεταπολεμικά στη Γαλλία, παίζει την πολιτική του επιβίωση, με τη γνώση ότι ο φόβος και ο τρόμος ευνοούν τη “σταθερότητα”. Το στοίχημα είναι πλέον στην ίδια την γαλλική κοινωνία. Το Κ.Κ.Γ. συναίνεσε στην πολιτική του Ολάντ, αλλά το CZT δείχνει διάθεση αντίστασης. Το ίδιο ισχύει και με κομμάτια της γαλλικής κοινωνίας, χωρίς να σημαίνει κάτι τέτοιο ότι στην τρέχουσα συγκυρία, η επιλογή του κράτους έκτακτης ανάγκης, δεν βρίσκει την πλειονότητα της σύμφωνη. Όπως και να έχει, στο τοπίο πολιτικής ρευστότητας που έχει δημιουργηθεί, η επιλογή του βαθέματος του κράτους καταστολής θα συγκινήσει τις περισσότερες  πολιτικές ηγεσίες, ειδικά από τη στιγμή που θα βρίσκει σχετική κοινωνική συναίνεση. Μπορεί ο εφαρμοσμένος νεοφιλελευθερισμός να απεχθάνεται το κοινωνικό κράτος, αλλά το μονοπώλιο της νόμιμης βίας δεν το παραχωρεί, το αντίθετο: βρίσκει τρόπους να το διευρύνει. Η δημοκρατία περνάει βαθιά κρίση, και η πολιτική διαχείριση της συγκυρίας εντείνει την απαξίωση της. Επισημαίνουμε το αυτονόητο: Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, αλλά και οι δοκιμαζόμενοι λαοί της Μέσης Ανατολής, καλούνται να δώσουν απάντηση στον τρόμο. Τόσο σε αυτόν που προσφέρει ο θρησκευτικός χουλιγκανισμός, όσο και σε αυτόν που διατίθενται να εφαρμόσουν οι πολιτικές ηγεσίες της Ευρώπης στο όνομα της μάχης ενάντια στην τρομοκρατία. Είναι μεγάλη η πρόκληση, είναι ζοφερό το τοπίο, αλλά η πιο σκοτεινή ώρα είναι λίγο πριν την αυγή.