17Μάρτη: Η αλληλεγγύη που ορμά!

Βρισκόμαστε τρία χρόνια μετά το “σύντομο καλοκαίρι” της μεταναστεύσης. Ήταν τον Σεπτέμβρη του 2015 που η αλληλεγγύη ορμούσε για να συναντηθεί με την προσφυγική κίνηση: χιλιάδες άνθρωποι διέσχιζαν την βαλκανική οδό, εκατοντάδες περίμεναν να τους καλωσορίσουν στους σταθμούς της Ευρώπης, σχολεία και γήπεδα μετατρέπονταν σε διάστημα ημερών σε σημεία φιλοξενίας. Μία κίνηση που για να γίνει εφικτή χρειάστηκε οι πρόσφυγες να διαλύσουν σύνορα και φράχτες, να βαδίσουν προς την ελπίδα^σ.1Η πορεία από το σταθμό Κελέτι στην Βουδαπέστη προς τα αυστρο-ουγγρικά σύνορα στην αρχή του Σεπτέμβρη, γνωστή ως η “πορεία της ελπίδας” κυριολεκτικά εξανάγκασε την αυστριακή και γερμανική κυβέρνηση να ανοίξουν τα σύνορα., να αναγκάσουν τις κυβερνήσεις να ανοίξουν τα σύνορα.

Σε μία περίοδο που η πλήρης συνθηκολόγηση ΣΥΡΙΖΑ ακύρωνε την δυναμική των κινημάτων αμφισβήτησης των προηγούμενων χρόνων και έκανε να μοιάζουν ανέφικτα ένα σύνολο λαϊκών αιτημάτων (ενάντια στη λιτότητα, την επιτήρηση κοκ) πανευρωπαϊκά, η κίνηση αυτή θύμιζε ότι υπάρχουν δρόμοι που μπορούν να ανοιχτούν και κανονικότητες που ανατρέπονται. Οι πρόσφυγες και οι μετανάστ(ρι)ες, ακριβώς εκείνα τα υποκείμενα που στερούνται το σύνολο σχεδόν πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, που βιώνουν την πλέον ακραία κατάσταση εξαίρεσης και τις σκληρότερες μορφές βιοεξουσίας, μπόρεσαν να συγκροτήσουν ένα από τα πιο δυναμικά υποδείγματα αγώνα. Με την όρεξη τους για ζωή, με το πείσμα τους να προχωρήσουν αποδείκνυαν πως δεν είχαν καμία διάθεση συμβιβασμού σε ένα πλαίσιο ελέγχου και επιτήρησης των ζωών τους πέρα και παρά τον έλεγχο τους. Η αλληλεγγύη εκείνη τη στιγμή κατάφερε να αποτελέσει την πρακτική, που δημιουργώντας έναν κοινωνικό, πολιτικό και προσωπικό δεσμό, μπόρεσε να άρει το αίσθημα της επισφάλειας και την κατάσταση του κινδύνου, σε ένα βαθμό και για τα δύο μέλη της σχέσης.

Δεν πρέπει και δεν μας αναλογεί να προσδώσουμε αυτή τη κατάσταση σε μία αδυναμία ή ένα σχέδιο του αντίπαλου, κυρίως γιατί τα υποκείμενα που την πέτυχαν γνωρίζουν τις θυσίες και το κόπο που απαιτήθηκε για αυτή. Η αντίδραση εξάλλου δεν άργησε να έρθει με την πολιτική των κλειστών συνόρων, την κατασκευή στρατοπέδων και HotSpot στα νησιά , την παρουσία του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, την αναβάθμιση της Frontex σε συνοριοφυλακή καθώς και την ποινικοποίηση του κινήματος αλληλεγγύης με συλλήψεις, απομακρύνσεις και διώξεις αλληλέγγυων από την Μόρια και τα νησιά. Μια σύνθετη και ολοκληρωτική πολιτική ελέγχου και διαχείρισης της προσφυγικής κίνησης, η οποία λόγω ασυμμετρίας επιδιώξεων και προσεγγίσεων ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη, έπρεπε να υλοποιηθεί σταδιακά φροντίζοντας παράλληλα να ακυρώνει τους δεσμούς αλληλεγγύης και επιδιώκοντας όχι μόνο να καταστείλει αλλά και να καταστεί κοινωνικά ηγεμονική. Για να είναι επιτυχής αυτή η διαδικασία θα έπρεπε να στηρίζεται μεταξύ άλλων στην αναπαραγωγή ρατσιστικών και φυλετικών στερεοτύπων, στη σύνδεση της προσφυγικής “κρίσης”με την συνέχεια της οικονομικής κρίσης, στον διαχωρισμό των πληθυσμών και στην περιθωριοποίηση των προσφύγων.

Στις αρχές του 2016, ο δήμαρχος Αθήνας Γιώργος Καμίνης επικαλούμενος μία κάποια κοινωνική δυσφορία και πιθανή “υγειονομική βόμβα” αποφασίζει να γεμίσει τη Πλατεία Βικτώριας με διμοιρίες αστυνομικών. Οι αστυνομικοί είναι επιφορτισμένοι με το καθήκον της παρενόχλησης των προσφύγων και της εκκένωσης της πλατείας, η οποία λειτουργούσε ως σημείο συνάντησης αλλά και διαμονής για ανθρώπους χωρίς άλλη εναλλακτική. Ο δήμαρχος μάλιστα πρόθυμος να λάβει όλη την “δόξα” για τη συγκεκριμένης κίνησης, προβαίνει στην εξής χαρακτηριστική δήλωση:

“Ο ίδιος επέμεινα να αποκατασταθεί η πλατεία, ώστε να σταλεί ένα μήνυμα στους κατοίκους ότι δεν τους έχουμε εγκαταλείψει στην τύχη τους”^σ.2http://www.alterthess.gr/content/g-kaminis-ego-epemeina-na-ekkenothei-i-pl-viktorias-apo-toys-prosfyges

Αντίστοιχα περιστατικά λαμβάνουν χώρα σε πόλεις ανά την Ευρώπη, προσπαθώντας να δημιουργήσουν ιδιότυπες καταστάσεις apartheid  και διαχωρισμού. Το συγκεκριμένο περιστατικό αποτέλεσε αφορμή για τη συγκρότηση πρωτοβουλίας αλληλεγγύης με σκοπό την υπεράσπιση του δικαιώματος των προσφύγων να βρίσκονται στην πλατεία, να είναι δηλαδή ορατοί στον αστικό ιστό και επίσης να μην υπόκεινται την αστυνομική παρενόχληση και εκφοβισμό. Η πρωτοβουλία αυτή με την διαρκή της παρουσία στην πλατεία και με δράσεις αλληλεγγύης όπως μοίρασμα εφοδίων, κειμένων και πληροφοριών κατόρθωσε αρχικά να εμποδίσει τις εκκενώσεις και να δημιουργήσει δεσμούς με τους πρόσφυγες και τους κατοίκους. Η απόληξη της, μετά την αλλαγή σκηνικού που αποτέλεσε η συμφωνία ΕΕ- Τουρκίας και την ανάγκη αναβαθμισμένης παρέμβασης, ήταν η κατάληψη και η δημιουργία του Χώρου Στέγασης Προσφύγων City Plaza.

Η συμφωνία ΕΕ – Τουρκία, κατάφερε να αλλάξει το σκηνικό καθώς:

“Στη νέα συνθήκη το πρόβλημα της μετανάστευσης δεν αφορά πλέον τα προβλήματα των προσφύγων, αλλά τον/την πρόσφυγα ως πρόβλημα. Τα αποτελέσματα της εφαρμοζόμενης πολιτικής -η μονιμοποίηση του προσφυγικού στρατοπέδου, ο αποκλεισμός από βασικά δικαιώματα, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης κλ.π.- παρουσιάζονται ως προβλήματα που οι ίδιοι οι πρόσφυγες προκαλούν: άστεγοι που υποβαθμίζουν τις περιοχές, εγκληματικότητα, εθνοτικές αντιπαραθέσεις κλπ. Έτσι, μετατοπίζεται το πεδίο ιδεολογικής αντιπαράθεσης και φτιάχνεται χώρος επανάκαμψης της ακροδεξιάς και της ατζέντας της τάξης και ασφάλειας, στην οποία συστηματικά καταφεύγουν φιλελεύθεροι τύπου Καμίνη.”^σ.3https://k-lab.zone/enas-chronos-apo-tin-evro-tourkiki-symfonia/

Το παραπάνω παράδειγμα για τον τρόπο συγκρότησης κινηματικών δομών όπως το City Plaza (όχι η πρώτη αλλά σίγουρα εμβληματική) αναδεικνύει το πως σφυρηλατήθηκαν σε πείσμα αυτής της συνθήκης τόσο οι κοινοί δεσμοί όσο και η συνέχεια του κοινού αγώνα προσφύγων και ντόπιων. Η εμπειρία τέτοιου είδους εγχειρημάτων, καθώς και οι ενέργειες των προσφύγων που βρίσκονται σε πλήρη απομόνωση ή/και στέρηση στοιχειωδών δικαιωμάτων (εξεγέρσεις στα στρατόπεδα, απεργίες πείνας για το δικαίωμα στην οικογενειακή επανένωση), μπορούν να μας προσφέρουν χρήσιμα εργαλεία δράσης τώρα που φαίνεται να εμπεδώνεται μία νέα κανονικότητα. Δυστυχώς πρόκειται για την κανονικότητα των καθημερινών πνιγμών στην θάλασσα, των άθλιων στρατοπέδων, των κλειστών συνόρων και της πασιφανούς αδυναμίας/απροθυμίας των κρατών να δημιουργήσουν κανονικές συνθήκες διαβίωσης και ένταξης για τους προσφυγικούς πληθυσμούς ή να αποσύρουν τη συμμετοχή τους στους πολέμους και την εκμετάλλευση που δημιουργούν τη προσφυγική κίνηση.

Σε μία περίοδο που βλέπουμε τη ταυτόχρονη ανάδυση της ακροδεξίας -από τον Λευκό Οίκο μέχρι την ακροδεξιά ατζέντα να μονοπωλεί τις εκλογές στην Ιταλία και άλλου προηγουμένως – και τις ιμπεριαλιστικές συγκρούσεις στην Μέση Ανατολή και ευρύτερα, χρειάζεται να προτάξουμε την αλληλεγγύη και τον κοινό αγώνα. Πέρσι, με την αφορμή της συμπλήρωσης ενός χρόνου από την ευρω-τουρκική συμφωνία, διοργανώθηκε με το κεντρικό σύνθημα “Common Struggle- Κοινός Αγώνας” στις 18 Μάρτη (18M) πανευρωπαϊκή ημέρα δράσης. Σε δεκάδες πόλεις της Ευρώπης, πρόσφυγες και ντόπιοι, έκαναν ορατό το αίτημα για ακύρωση της συμφωνίας της ντροπής.

Στην Αθήνα η μέρα αυτή οδήγησε στην μεγαλύτερη αντιρατσιστική διαδήλωση των τελευταίων ετών με παλμό, πρωτοτυπία και χρώματα, με συμμετοχή χιλιάδων, με τους προσφυγές, μετανάστ(ρι)ες και δομές αλληλεγγύης στην πρώτη γραμμή. Φέτος, αυτή τη φορά στις 17Μ, καλούμαστε να ξανά – καταλάβουμε τους δρόμους, να απαιτήσουμε την ορατότητα και τα δικαιώματα μας και να προτάξουμε την ενότητα των διεκδικήσεων μας. Ενάντια στο ρατσισμό, την φτώχεια και τον πόλεμο.

Θα απαιτηθεί το επόμενο διάστημα να κάνουμε τομές και με τους εαυτούς μας. Η 17Μ μπορεί να αποτελέσει ένα έναυσμα για το ανταγωνιστικό κίνημα σε αυτή την κατεύθυνση. Περισσότερο από ποτέ χρειαζόμαστε:

• Ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης αλλά όχι μόνο με τα συγκεκριμένα και συνηθισμένα εργαλεία μας. Δηλαδή με μέσα/ τρόπους/ δομές παρέμβασης που να ανταποκρίνονται στην συγκυρία και στην δυναμική των “από κάτω”.Από ένα κατειλημμένο επταώροφο ξενοδοχείο στην Αθήνα μέχρι το Welcome to Hell και τις αντισυγκεντρώσεις του Αμβούργου για το G-20.
• Διεθνιστικούς τόπους συνάντησης των κινημάτων, ικανούς να συγκροτούν δυναμικό και ενιαίο μέτωπο ενάντια στην προέλαση του φασισμού και του ρατσισμού. Ο συντονισμός εγχειρημάτων σε διεθνές επίπεδο δυστυχώς περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό σε διακηρύξεις. Η “αλληλεγγύη που όρμα” ή η “αλληλεγγύη που μας σκεπάζει” , όπως έγραφε ένα σύνθημα για το City Plaza, είναι η μόνη οδός συνάντησης που αρμόζει.
• Κοινούς δεσμούς που να μην αρνούνται τις διαφορές και τις αφετηρίες των υποκειμένων αλλά να τις συνθέτουν ώστε να μπορούν να τις υπερβούν. Χρειάζεται συστηματική παρέμβαση με δημιουργικά, αντικαπιταλιστικά και αντί – διαχειριστικά χαρακτηριστικά στους χώρους όπου βρίσκονται, εργάζονται και ζουν οι εργαζόμενοι, οι πρόσφυγες, τα καταπιεζόμενα υποκείμενα.

Ο μόνος τρόπος για να γίνουμε επικίνδυνοι και αποτελεσματικοί είναι να βάλουμε τον κοινό αγώνα και την αλληλεγγύη στο κέντρο της πρακτικής μας στο μέγιστο δυνατό βαθμό.